Ricardo Reis’in Öldüğü Yıl – Jose Saramago
| Tür: | Yaşam Öyküsü |
| Yazar: | Jose Saramago |
| Yayınlanma Tarihi: | 1984 |
| Yayınevi: | Can Yayınları |
Konusu
Roman, Portekizli yazar Fernando Pessoa tarafından kullanılan birçok heteronymden biri olan başkarakteri Ricardo Reis’in hayatındaki geçen son yılı anlatıyor.
Ricardo Reis’in Öldüğü Yıl Özeti
Roman, çoğunlukla dolaylı olsa da, birkaç güçlü edebi temaya hitap ediyor. Örneğin, Reis İspanya İç Savaşı’na yol açan olayları okur ve Lizbon’a sığınan İspanyol göçmenlerin selini görür, ancak hiçbir zaman güçlü duygularını ifade etmez ve hatta çatışmanın anlamına dair ikna edici bir anlayış bile göstermez.
Reis de cansız bir aşk yaşar, ancak görünüşte en yakın ilişkilerinde bile sürekli ve gönüllü olarak topluma yabancılaşır. Reis’e en açıklayıcı bakış, Fernando Pessoa ruhuyla yaptığı konuşmalar dizisidir; Bu konuşma sırasında Reis, yaşam ve ölümün doğasına ve ikisi arasındaki farka ilişkin net bir kavramı kaybeder.
Romanın son sahnesinde, Şef sakince ceketini giyip Pessoa’yı mezarlığa kadar takip ederek “öldü”. Nihayetinde roman, bir adamın herhangi bir kültürel bağlılaştırmaya direnme ve toplumdaki herhangi bir yeri reddetme girişiminin hikâyesidir.
Kitap aynı zamanda bir anlamda üst-edebiyat üzerine bir alıştırmadır. Fernando Pessoa, Ricardo Reis’in karakterini yayınlanmadan yaklaşık elli yıl önce yaratmış, ona bir biyografi vermiş ve bu isimle birçok şiir yazmıştır. Saramago’nun iki karakteri yan yana getirmesi, fantezi ve gerçeklik arasındaki sınırların kasıtlı olarak bulanıklaştırılmasının, Saramago’nun çalışmalarında ortak bir temanın ve anlatı pratiklerindeki geleneksel sınırlamaların reddinin altını çiziyor. Şef, zamanının çoğunu yazar Jorge Luis Borges’in kurgusal bir romanı olan Labirentin Tanrısını okuyarak geçirir ve kısa öyküsü “Herbert Quain’in Çalışmalarının İncelenmesi” adlı kısa öyküsünün başkarakterine atfedilir.
Ricardo Reis’in Öldüğü Yıl – Kitap Açıklaması
Portekizli şair Fernando Pessoa (1888-1935) yapıtlarını kendi adının yanı sıra, başka adlarla da imzaladı. Bunlardan biri de Ricardo Reis’tir. Portekiz’in dev romancısı José Saramago, bu yapıtında Pessoa’yı Ricardo Reis’le buluşturdu. Fernando Pessoa’nın öldüğünü öğrenen Ricardo Reis, on altı yıldan sonra Portekiz’e dönmeye karar verir. Yıl 1936’dır, Avrupa çalkalanmaktadır, Almanya’da Hitler, Portekiz’de Salazar yükseliştedir. Ölü Fernando Pessoa ise, daha dokuz ay Ricardo Reis’i ziyarete gelebilecektir…
