Dönemeçte – Tarık Buğra
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Tarık Buğra |
| Yayınlanma Tarihi: | 2004 |
| Yayınevi: | İletişim Yayıncılık |
Karakterler
Doktor Şerif: Gerçek bir aydın olan Doktor Şerif, ince ruhlu hassas, vicdanlı ülkenin sorunları ile yakından alakalı erdemli bir kişidir. Ülkenin pisliklerden temizlenmesini ve içinde düştüğü bu durumdan kurtulmasını isteyen idealisttir.
Celal Bey: Varlıklı bir iş adamı olan Celal Bey, Handan’a âşıktır. Handan ilk önce parası içn onunla evlenmeye razı olmuş ama evlenmekten vaz geçince gururu çok kırılan Celal Bey intihar eder.
Orhan: Savcı yardımcısı ve Handan’ın diğer aşığıdır. Celal Bey ve Handan’ın ayrılması için çeşitli hilelere başvurmuş, Handan ile evlenmeyi başarmış ancak bir türlü mutlu olamamıştır.
Handan: Celal Bey ve Orhan’ın âşık olduğu kadındır. Romandaki aşk kurguları onun üzerinde oluşur. Celal Bey ile evlenmeyerek, Orhan’ı tercih etmiş ama hem mutlu olamamış ve ölmüştür.
Konusu
Dönemeçte, 12 Eylül 1980’de Türkiye’nin çalkantılı dönemeçlerini ve çok partili koalisyonlar dönemindeki süreçleri, aydınlar ve öğrenciler arasındaki siyasi çatışmaları ve çatışmaları konu alır.
Dönemeçte Özeti
On yıldır Çınarlı’da devlet tabibi olarak görev yapan Şerif Bey, savaştan sonra hızla zenginleşmeye sırtını dönerek sorumluluk, görev, görev ve onur gibi erdemlere sıkı sıkıya bağlı bir hayat yaşar. Ağabeyi olarak gördüğü kasabanın yerlilerinden işletmeci Cevdet (Baykal) Bey bilek ve bıçak hakkıyla bu zenginleşmeden payını almıştır ancak ölüm nedeniyle sıfırı tüketmek üzeredir. Tüm malını yok eden ve şehrin diğer aydınları gibi kendini City Club’daki bitmek bilmeyen poker partilerine veren ikinci karısının hikâyesi. Cevdet Bey’in içinde bulunduğu maddi sıkıntılardan yararlanarak kendisine oyunlar için para sağlayan Eczacı Celal’in amacı, işletmeciyi zor durumda bırakarak kızı Handan’la evlenmektir. Şerif Bey, üniversite yıllarından arkadaşı Celal’in pansiyon sahibinin kızı Rabia’yı amaçlarına ulaşmak için nasıl kullandığını bildiği için bu evliliğe şiddetle karşı çıkar. Geçmişte ilişki yaşadığı ve hala âşık olduğu Handan’ın babasının çıkmazı yüzünden mutsuzluğa sürükleneceğini bilse de yaklaşan tehlikeye karşı elinden bir şey gelmez.
Üniversiteyi bitirip memleketine döndüğü bir Haziran sabahı Handan, kendisiyle aynı trende olan ve ilk görevine atanan 25 yaşındaki Savcı Yardımcısı Orhan’dan hemen etkilenir. Bu karşılıklı duygular Şerif Bey’in de gözünden kaçmaz. Sevdiği kadını korumak için şövalye tavrı takınan Doktor, Orhan’ı tanıdıkça bu ilişkinin Handan’ı mutlu etmeyeceğini anlar. İki gencin artan yakınlığı, Eczacı Celal’in harekete geçmesi ve Cevdet Bey’e borçları karşılığında kızıyla evlenmek istediğini söylemesiyle kesintiye uğrar. Handan’ın Celal ile nişanlı olduğunu Şerif’ten öğrenen Orhan, kızı bu düşünceden vazgeçirmek için görev yerini değiştirmek istediği yalanını ortaya çıkarır. Endişeli olan Handan, babasına Celal ile evlenmekten vazgeçtiğini söyler. Bunun üzerine Celal, Cevdet’ten borçlarını ödemesini ister. Elindeki ve avucundaki her şeyi kaybeden Cevdet Bey’in yıkımını gören Şerif, arkadaşını Celal’den kurtarmak için Fakir Halid’den borç para alır ama iş işten geçmiştir ve Eczacı Celal arsenik içerek intihar eder. Ölüm raporu için gittiği evde gördükleriyle çevresinden duyduklarını birleştiren Şerif, gerçeği hızla ortaya çıkarır: Handan, Celal’le son kez konuşmak için eczaneye gitti. Toptan ondan kurtulmayı planladı. Durumu rakının renk ve koku değişiminden anlayan Celal, her şeye rağmen yaşayacağı suçluluğu düşünerek içkisini bir dikişte içti. Geride bıraktığı mektupla her şeyi açıklasa da bu sır Şerif, Orhan ve Handan arasında kalır. Bütün bunlardan sonra Şerif, Fakir Halid’in önerisiyle siyasete atıldı ve Ankara’ya yerleşti. Bir yıl sonra Orhan ve Handan evlenir ancak bu evlilik ilk günden itibaren büyük kavgalara sahne olur. Düğünden üç ay sonra Orhan’ın randevusu başka bir şehredir. Handan ise tüm tedirginliğiyle Çınarlı ‘da kalır. Bir ay sonra dayanamadı ve kalan arseniği içti ve kendini öldürür.
Dönemeçte – Kitap Açıklaması
Tarık Buğra bu romanında Türkiye’nin tek parti egemenliğindeki cumhuriyetten çok partili rejime, “demokrasi “ye geçiş aşamasını, Cumhuriyet döneminin kavşaklarını ele alan öteki romanlarında olduğu gibi, yine Anadolu taşrasından, oraya özgü insanların dünyasından ele alıyor. Ancak bu kez, daha önce mağduriyet hallerinde, hırpalanan, bastırılan yanları ile tipleştirilen bu insanların, DP’nin harekete geçirdiği bireysel kar, kazanç, girişim, hırs ve Saikleri ile sarmalanmış portreleri ön plandadır. Tarık Buğra, bu eserinde hem bu ortamın demokrasinin yüce siyasal değerleri ve amaçları ile muhataralı ilişkisini sorguluyor, hem de bu ortam ve insan ilişkileri bağlamında bir aşk hikâyesini aşk kavramının labirentlerinde dolaştırarak anlatıyor.
Gönderen: Şermin
