Seyahatname – Evliya Çelebi
| Tür: | Günlük – Anı |
| Yazar: | Evliya Çelebi |
| Yayınlanma Tarihi: | 1896 |
| Yayınevi: | Kabalcı Yayınevi |
Konusu
Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde gezdiği ve gördüğü yerleri kendi üslubuyla anlatır. Evliya Çelebi’nin 10 ciltlik Seyahatnamesi, gördüğü ve gezdiği tüm ülkeler hakkında çok önemli bilgiler içermektedir. Bu yönüyle eser, Türk kültür tarihi ve seyahat edebiyatı açısından önemli bir yere sahiptir.
Seyahatname Özeti
Gerçekçi bir gözle takip edilen olaylar, halkın anlayacağı şekilde sade ve anlaşılır, bazen de fantastik bir anlatımla yazılmış ve halkın anlayabileceği deyimler çokça kullanılmıştır.
Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde gezdiği ve gördüğü yerleri kendi üslubuyla anlatan birkaç 17. yüzyıl nesir yazarından biridir. Evliya Çelebi’nin on ciltlik Seyahatnamesi, gördüğü ve gezdiği tüm ülkeler hakkında çok önemli bilgiler içermektedir. Bu yönüyle eser, Türk kültür tarihi ve seyahat edebiyatı açısından önemli bir yere sahiptir. İşinde; 17. yüzyıl Osmanlı coğrafyası, bu dönemin konuşulan Türkçe ve ağız özellikleri, gezdiği tüm yerlerin genel durumu, coğrafi konumu, tarihi, halkının özellikleri, dili, dini, kıyafetleri, sanatları, günlük yaşamı. , tarih, karşılaştırmalı coğrafya, sanat tarihi ve etnografya. Bilgiler, Osmanlı toplumunda Müslüman-gayrimüslim ilişkileri, gayrimüslim halkların günlük yaşamları, ekonomik ve kültürel durumları, nüfusları, ibadethaneleri, inanç ve itikatları, farklı toplulukların hikâyeleri, türküler, türküler, mitler masallar, mani, ağız farklılıkları, halk oyunları, giyim, düğünler, eğlence, inançlar, mahalle bağlantıları, sosyal davranışlar, sanat ve zanaat varlıkları, ziyaret edilen bölgelerin evleri, cami, mescit, çeşme, han, saray, köşk, hamam, kilise, manastır, kule, kale, sur, yol, sinagog gibi farklı yapıların tüm özellikleri; Yapıldığı yıllar, onarımları, yaptıranlar veya tamir ettirenler, bulundukları bölgelerin mutfak kültürü hakkında zengin bilgiler, ziyaret edilen bölgenin yönetimi, eski aileleri, ileri gelenleri, şairleri, oyuncuları hakkında detaylı bilgiler, çeşitli düzeylerde görevliler ve 17. yüzyıl Osmanlı aletleri. Bilgiler de verilmektedir. Osmanlı mutfağı araştırmacısı Marianna Yerasimos, Seyahatname’de 44 pirinç, 40 çorba, 23 baharat, 90 balık, 80 üzüm, 27 armut ve 50’ye yakın ekmek çeşidinden söz edildiğini belirtiyor.
Seyahatine dair bıraktığı 10 ciltlik Seyahatname’nin konuları şu şekildedir:
- Cilt: İstanbul ve civarı
- Cilt: Bursa ve civarı. Nisan 1640’ta yaptığı Amasya, Ünye, Batum, Trabzon, Samsun, Kafkasya, Girit seferi, 1645’te Erzurum, Azerbaycan ve Gürcistan.
- Cilt: Şam – Suriye, Filistin – Urmiye, Sivas, El-Cezire, Ermenistan, Rumeli, (Bulgaristan ve Dobruca)
- Cilt: Van, Tebriz, Bağdat, Basra Mardin seyahati.
- Cilt: Van ve Basra seyahatinin sonu, Oçakov seyahati, Rakoçi’ye karşı sefer, Rusya seferi, Anadolu asilerine karşı hareket, Çanakkale yolu ile Bursa’ya avdet, Boğdan’a gidiş, Transilvanya seyahati, Bosna’ya gidiş, Dalmaçya seferi, Sofya’ya avdet.
- Cilt: Transilvanya seferi, Arnavutluk’a gidiş, İstanbul’a avdet. Macar seferi, Uyvar’ın muhasarası, müellifin 40.000 Tatarla, Avusturya, Almanya, Flemenk’e ve Baltık Denizi’ne kadar gitmesi. Uyvar’ın zaptı, Belgrad’a avdet. Hersek’e gönderilmesi, Ragusa seyahati, Karadağ seferi, Kanije seferi ve Kanizsa-Hırvat memleketi.
- Cilt: Avusturya, Kırım, Dağıstan, Deşt-i Kıpçak, Esterhan.
- Cilt: Kırım, Girit, Selanik, Rumeli.
- Cilt: Kütahya, Afyon, Manisa, İzmir, Sakız Adası, Kuşadası, Aydın, Amasya, Tire, Denizli, Muğla, Bodrum, Ege adaları, Isparta, Antalya, Alanya, Karaman, Silifke, Tarsus, Adana, Maraş, Antep, Kilis, Urfa, Rakka, Halep, Lazkiye, Şam, Beyrut, Sayda, Safed, Nablus, Kudüs, Medine, Mekke ve civar yerlerin seyahatleri bulunmaktadır.
- Cilt: Mısır ve Sudan.
Seyahatname – Kitap Açıklaması
Evliya Çelebi seyahatlerinin başlangıcını bir rüyaya bağlar: 1630 Ağustosunun 19. gecesi düşünde peygamberden “şefaat” dileyecek yer de “seyahat” diller ve zihninde büyüttüğü uzak ülke hikâyelerinin de etkisiyle yollara düşer. Artık bizlere anlatamayacağı son ve büyük yolculuğa çıkana kadar 54 yıl boyunca önce “piyadece serseri” bütün İstanbul’u, daha sonra da “abd-i hakir Evliya-yi fakir (değersiz kul, yolsul Evliya) olarak osmanlı ülkesini gezer.
(Arka Kapak)
