Sokakta – Bahaeddin Özkişi
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Bahaeddin Özkişi |
| Yayınlanma Tarihi: | 1975 |
| Yayınevi: | Ötüken Neşriyat |
Karakterler
Onlar: Kötülüğü simgeleyen ve eserde sokaktan başlayarak tüm dünyanın içine düştüğü korkunç durumun nedeni olarak gösterilen ateşten yaratılan cin ve şeytan mahlûkatlarıdır.
Komiser: Romanda adı geçen mahallede büyümüş, bir süre eğitim için oradan ayrılmış, devleti temsil eden bir kişidir. Daha sonra ahlaki ve milli değerlere inanır ve geçmişindeki bağlara inanır.
Çocukluk arkadaşı: Romanda adı geçmeyen ve ilk kez bir katil olarak görülen bu kişi, sokağın değişmeyen yüzünü temsil eder. Sokaktan hiç ayrılmamış, değerlerinden asla taviz vermemiş, doğruları görebilen, inançlı, insani değerlerin bozulmamış, Batı medeniyetinin kötülük getirdiğini düşünen bir insandır. Çevresindekiler tarafından deli olarak görülür.
Küçük Bey: Sokaktaki konağın efendisidir. Mürebbiyelerin elinde büyümüştür, inanmaz, dini değerleri yoktur, materyalisttir. Mahalledeki türbeye ve komiserin çocukluk arkadaşına tahammülü yoktur.
Katil: Komiserin çocukluk arkadaşının ağabeysidir. Kötülüğün simgesi ve şeytanların kölesidir. Kendi annesini şeytana kurban etme gerekçesiyle öldürür.
Konusu
Roman, son yüz elli yılın toplumsal yaşamından almıştır. Bir sokak çerçevesinde insanlardaki değişim ve aldatılmış insanlığın dramı ele alınmış, manevi değerleri hiçe sayan materyalizmin ülkeyi istilası konu edinmiştir.
Sokakta Özeti
Şehrin en sessiz ve sakin caddelerinden birinde beklenmedik bir olay olur ve yaşlı bir kadın ölür. Polis olay yerine geldiğinde, yaşlı kadının küçük oğlu cinayet zanlısı olarak görülüyor. Küçük oğul ise annesini kendisinin öldürmediğini ve cinayeti “onların’’ işlediğini söylüyor. Vaka karmaşık hale geldiğinde, onu analiz etmek için bir komiser atanır. Komiser zaten o sokakta büyümüştür ve cinayet zanlısının çocukluk arkadaşıdır. Çocukluk arkadaşının yaşlı annesinin onu öldürmeyeceğinden emindir.
Komiser yanına bir doktor alır ve ilk iş olay yerine gider. Doktor yaşlı kadının cesedine gelir ve onu inceler; Bu yaraların insan eliyle açılabileceğine inanamıyor. Bu sırada cesedin bulunduğu odadan bir ses gelir. Bu ses, “Onu öldürdük” der ve onların Allah’a secde etmeyen bir cin ve şeytan topluluğu olduğunu söyler. Komiserin katil olduğu düşünülen arkadaşı akıl hastanesine kaldırılır.
Bu olay üzerine komiser, cinayet zanlısı olarak görülen arkadaşının yanına hastaneye gider. Hastanede konuşurlar; arkadaşı “Onlar” ile savaşta olduğunu söyler. Komiser oradan ayrılır ve sokağın konağının sahibi Küçük Bey’in yanına gider. Küçük Bey de materyalist bir kişiliğe sahiptir ve cinayet zanlısı olan yaşlı kadının küçük oğlunu sevmez. Komiserle yaptığı görüşme sonucunda söyledikleri cinayet zanlısı olan arkadaşını temize çıkarır. Küçük Bey, cinayet zanlısının cinayet anında türbede namaz kıldığını söylüyor ve cinayet zanlısının cezası kaldırılıyor. Bu arada Komiser “onların” işin içinde olduğu sonucuna varır. Küçük Bey ile konuştuktan bir gün sonra Küçük Bey kendi odasında ölü bulunur. Merhum yaşlı kadının en büyük oğlu Küçük Bey’i öldürdü. Bir iblis ibadet ritüeli gerçekleştirirken komiser tarafından yakalanır. Cinayetleri işleyen adam hapishanede öldürülür.
Sokakta – Kitap Açıklaması
Bahaeddin Özkişi, toplumumuzun yaşadığı trajik değişimin hayatın en küçük sahnelerinden olan “sokak”ta bile bütün şiddetiyle kendisini hissettirdiğini, polisiye bir maceranın eşliğinde anlatıyor. Köse Kadı, Uçtaki Adam ve Göç Zamanı kitaplarıyla okuyucunun yakından tanıdığı, Türkçenin büyük kalem ustalarından B. Özkişi, bu kısa romanında bütün bireyleri adeta tek tek bir köşede sıkıştıran ve üstüne çullanan “değişim”i tüyler ürperten bir gerilim içinde sunuyor. “Hatırlıyorum, sakin sokağımızda ilk değişme insanı sersem eden bir biçimde kendini göstermişti. O günden başlayarak her şey, itibar edilen bütün değerler, evler, evin içinde yaşayanlar, kadınlar, erkekler, gençler, yaşlılar hep değişmiş durmuşlardı. Değişme, sokağımızda durmak bilmeyen ve devamlı büyüyen bir yuvarlanma şeklinde başladı, sonra da durmadı, dinlenmedi. Hâlbuki insan böylesine sakin ve kenar bir sokakta bu kadar köklü değişiklikler olmaz sanırdı.”
(Tanıtım Bülteninden)
