Zeliş – Tütün Zamanı – Necati Cumalı
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Necati Cumalı |
| Yayınlanma Tarihi: | 1959 |
| Yayınevi: | Cumhuriyet Kitapları |
Karakterler
Zeliş: On altı – on yedi iyi kalpli, çalışkan ve kimseden korkmayan korkusuz bir genç kızdır.
Cemal: Zeliş’in âşık olduğu gençtir.
Recep: Zeliş’in babasıdır. Zeliş’i kendi çıkarları doğrultusunda evlendirmeyi düşünür.
Bekir: Recep’in kızı Zeliş’i evlendirmek istediği ve borçlu olduğu kişidir.
Fehmi Has: Yaşadığı yerde el aman dedirten, kumarbaz ve alkolik bir adamdır.
Yaşar: Zeliş’e duyduğu aşk yüzünden Cemal ile aralarını açmak için çaba sarf eden kötü karakterdir.
Konusu
Bir Ege kasabasının tarım hayatı, gelenekleri, görenekleri, değerleri ve inançları komşu çocukları Zeliş ve Cemal’in aşk hikâyesi çerçevesinde anlatılıyor.
Zeliş – Tütün Zamanı Özeti
Zeliş, geçimini tütün ticaretiyle sağlayan bir ailenin kızıdır. Bir gün Zelis evde otururken keçiler ipini koparıp biraz uzakta yaşayan komşularının tarlasının bir kısmına zarar vermişler. Zeliş keçisinin kaçtığını anlar ve onu arar. Keçilerinin girdiği tarlada Cemal adında bir gençle tanışır. Birbirlerinden etkilenirler. Sürekli birbirlerini düşünmekten vazgeçemezler. Ancak Zeliş’in babası Recep, Zeliş’i arkadaşı Bekir ile evlendireceğine söz vermiştir. Aslında Bekir’e borçludur ve bu nedenle Zeliş’i Bekir’e vermek ister. Zeliş ise bu olaylardan haberdar değildir.
Bir gece o yörenin insanları bir araya gelip eğlenirken Zeliş ve Cemal sürekli göz göze gelirler ve kendi içlerinde konuşacak cesareti ararlar. Daha sonra kendilerini toplayıp kalabalıktan ayrılarak kimsenin olmadığı bir yerde toplanırlar. Recep, Zeliş’i bir an önce Bekir’le evlendirmeyi planlamaktadır. O bölgede yaşayan Yaşar adında bir genç Zeliş ve Cemal’in birbirlerini sevdiklerini fark eder. Onları ayırmak için bir sürü dedikodu yayar. Bekir ise söylentilere oldukça kızdı. Zeliş’in ona karşı davranışları dedikoduları doğrular niteliktedir.
Cemal ve Zeliş, köyde çıkan dedikodular nedeniyle aileleri tarafından baskı altına alınır. Bu yüzden mektup yazmaya başlarlar. Bir süre sonra Cemal’in Zeliş’i kaçıracağı dedikodusu tüm bölgeye yayılır. Bu sırada bölgede sevilmeyen Fehmi Has isimli bir kişi ve Yaşar, Bekir’i Zeliş’i kaçırmaya ikna eder. Zeliş’in babası, kaçırma olayı göremediği bir yerde gerçekleşirse bu olaya göz yumacağını söyler.
Bekir ve arkadaşları bu planı kurarak bir araba bulurlar. Zeliş’in onu kaçırmak için evden uzaklaşmasını beklerler. Arabayı gören Zeliş’in kardeşi Rabiya, kaçarak kaçırılacağını ablasına haber verir. Zeliş ise evden çıkarak doğruca Cemal’in evine koşmaya başlar. Bir an önce Jamali’yi bulup kaçmaları gerekir. Cemal, Zeliş’in kaçtığını görür ve durumu anlar. Cemal Zeliş’in kolundan tutup dağlara doğru koşmaya başlarlar. Gözden kaybolduklarında akşam olur. Cemal, geceyi geçirmek için bir tanıdık bulması gerektiğine karar verir. Geceyi askerde olan çocukluk arkadaşının evinde geçirmeye karar verirler. Bekir ve arkadaşları Cemal hakkında suç duyurusunda bulunur. Cemal’in bunu babasıyla planladığını ve Cemal ile babasının kızı birlikte kaçırdıklarını söylerler. Böylece Cemal’in babasını hapse attırıp Cemal’i ifşa etmeyi planlarlar. Ancak işler istedikleri gibi gitmez. Cemal’in babası, onu çok seven bir arkadaşı sayesinde hapisten çıkar.
Zeliş ve Cemal zengin bir çiftçiyle çalışmaya başlar. İşverenleri olan bu adam, bir süre sonra evden kaçtıklarını fark eder ve durumu jandarmaya bildirir. Jandarma, Cemal’i tutuklar ve hapse atar. Cemal’in davasında Zeliş, Bekir ve arkadaşlarının yaptıklarını anlatır. Bu olaylara seyirci kalan iki ailenin tanıdıkları, Recep’i şikâyetini geri çekmeye ikna eder. Böylece Cemal kurtulur ve Zeliş ile evlenirler.
Kısa Bilgiler
- Roman yayınlandığı yıl içerisinde Yılmaz Güney ile Cavidan Dora’nın oynadığı Orhon M. Arıburnu’nun yönetmenliğinde beyaz perdeye aktarılmıştır.
- Ayrıca Eser 1971 yılında “Zeliş” adıyla tekrar basılmıştır.
Zeliş – Tütün Zamanı – Kitap Açıklaması
Çarpıcı bir aşk öyküsünün ekseninde gelişen tütün ekicilerinin özel yaşantıları. İlk yayınlandığı gün gerçek bir edebiyat kahramanı haline gelen “Zeliş”in çavlan gibi bir biçemde anlatılan öyküsü. Necati Cumalı’dan bir başyapıt daha.
