Kayıp Ağaçlar Adası – Elif Şafak
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Elif Şafak |
| Yayınlanma Tarihi: | 2023 |
| Yayınevi: | Doğan Kitap |
Karakterler
Ada Kazantzakis: Annesi Türk, babası ise Rum asıllıdır. İngiltere’de dünyaya gelen ve orada yaşayan genç kız, ailesinin köklerinin olduğu Kıbrıs’ı ve onları İngiltere’ye getiren nedenleri merak eder ve sorgular. Ayrıca kitabın ana karakteri olan Ada, Kıbrıs Adası’nı da simgeliyor.
Kostas Kazantzakis: Kıbrıs Rum vatandaşıdır. İngiltere’de yaşayan Kostas, bilimsel ekoloji ve botanik uzmanıdır. Onun bakış açısına göre, insan var oluşunun kendisinin değerli olduğuna şüphe olmasa da ekolojik zincirde özel bir önceliğe sahip değildir. Hayata bu gözle bakan birisi için savaş kelimesinin karşılığı doğa ve insan kaybıdır.
Defne Kazantzakis: Kıbrıs Türk vatandaşıdır ve 1974’ten sonra Adada yaşanan bölünme ile hayatı değişen insanlardan biridir. Adada yaşanan bölünmeden sonra arkeoloji eğitimi alır ve savaş sırasında kaybolan Adalıların gömülen kemikleri üzerinden onları bulmaya çalışmaktadır. Kostas ile evlilikleri aileler tarafından onaylanmaz. İngiltere’ye yerleşen çifti ayıran neden onun köklerine sıkı sıkı bağlı olup başka topraklarda yaşayamıyor olmasıdır.
Meryem: Defne’nin ablasıdır. Kardeşinin evliliğini onaylamayan anne ve babası, onun da Defne’yle görüşmesini engellerler. Kardeşinin cenazesine bile katılamayan Meryem, aile büyüklerinin vefatından sonra yeğeni Ada ile tanışıp, genç kızı ülkesiyle ve tanımadığı soy ağacıyla tanıştıracaktır.
Konusu
Romanın büyük bir kısmını İncir Ağacı’nın dilinden okuyoruz. Kıbrıs Adası tarihine ve bu adada yaşayan iki farklı kültürden iki gencin aşklarına tanıklık eden bu köklü ağaç, okuyucuyu 1974 yılı öncesi ve sonrasına götürüyor. Taraf oluşturulmaya müsait bir toplumun ayrıştırılarak savaşmasını, kaybolan sayısız insanı, yaşamını yitiren ve işkenceye maruz kalan insanların yanı sıra, hiç hesaba katılmayan doğayı, canlıları ve bu savaşın diğer mağdurlarını da resmetmesi bakımından önemli bir eserdir. Yazarın da dediği gibi, bir gün su metali paslandıracak, zincirler kopacak ve nasıl en katı yürekler bile yumuşuyorsa, betonun katı yüreği de öyle yumuşayacak.
Kayıp Ağaçlar Adası Özeti
Lefkoşa, dünyanın tel örgülerle bölünmüş tek başkentidir. Böyle tarif edince iyi bir şeymiş gibi algılansa bile gerçekte bir istisna değil Lefkoşa, ayrılmış mekanlar ayrıştırılmış toplumlar listesinde yer alan çoktan tarihin karanlık kuyusuna atılmış ve henüz sırası gelmemiş bütüne eklenmiş bir isimdir sadece. Ama işte sıra dışıydı durumu. Avrupa’nın son bölünmüş şehri ve bu şehrin iki genci olan Kostas ve Defne’nin Ada hikâyesine benzeyen göç eden hayatları…
Yıl 2000’li yılların başlarıdır ve İngiltere’de yaşayan Ada Kazantzakis, Noel tatili öncesi tarih dersinde verilen ödevle yakınlarıyla yapacakları röportajla kanıtlara dayanan tarihi veri oluşturacak makale yazmaları istenir. Daha on altı yaşında olan Ada için bilinmeyen geçmiş, onun yollardır öğrenmeye çalıştığı fakat öğrenemediği gerçekliktir. Ada için akrabaları hatta ailesinin göçüp geldiği Kıbrıs bile muammadan öte değildir. Annesi ölmeden önce ne zaman konu açılsa sanki önemsiz bir konu gibi üzeri örtülmeye çalışılmış ve konu kapatılmıştır. İsmini bildiği tek akrabası Meryem, teyzesinin bile annesinin cenazesine gelmeyişi Ada’nın akrabalık kavramını sorgulamasına neden olur. Bu yüzden de Meryem’in onları ziyaretini hoş karşılamaz. Bir süre mesafeli davrandığı bu candan kadına annesinin doğduğu yeri ve köklerini sormaya başlar.
Defne ve Kostas daha on yedisindeyken birbirlerini sevmişler fakat biri Rum öteki Türk olan ailelerinin tutumundan çekindikleri için durumu saklamışlardır. Onların aşklarına şahitlik eden yer “Mutlu İncir” adındaki tavernadır. Burada adanın en güzel yemekleri yenir, iki kültürü birleştiren müzikler dinlenir ve eğlenilir. Ada halkını bir araya getiren güzel bir mekândır. Adını aldığı tavernanın içinden boy veren İncir Ağacı ise kökleri kadar eskidir. Bu köklü ağaç Kıbrıs’ın Osmanlı’dan sonra İngiliz mangasını görmüş, 1958 yılında Yunan milliyetçi yapılaşma ile Türk milliyetçi yapılaşmanın üstünlük kavgalarına şahit olmuştur. 1974 öncesi zaten birbirine hoşgörüsüzlüğün belirginleştiği ortam, iyice sertleşmeye başlamış ve iki seveni ayırmakla kalmayıp kendi içinde kanlı hesaplaşmaların yaşanmasına neden olmuştur. Kostas, iki abisini bu karmaşanın içinde kaybeder. Annesinin tek umudu olan genç, onun ısrarına dayanamaz ve İngiltere’ye gider. Defne ise kalıp savaşanlar arasındadır. Kostas, aradan geçen yirmi yılın sonunda Ada’ya geri döndüğünde çok şey değişmiştir. Ne o eski yeşil Ada’dan, eski dostlarından, ne de Mutlu İncir’den eser kalmamıştır. Kostas, İngiltere’ye dönerken bu defa yanında Defne ile ölmekte olan İncir Ağacı’ndan küçük bir filiz alır ve kökleri Kıbrıs Adası’nın toprağına alışmış bu ağacı yaşatmayı başarır. Defne’nin Kostas’la olan evliliği aile tarafından onaylanmaz ve tüm ilişki kesilir. Genç kadın, kızı Ada doğduktan bir süre sonra, 1974 sonrası, göç etmiş Adalıları İngiltere’de bulur ve onları ziyaret eder. Onun özlemi aslında kendi topraklarına olan hasretidir. Defne, İncir Ağacı’nın gösterdiği iradeyi gösteremez ve köklerinden kopunca yaşamdan da kopar ve içinde bulunduğu yalnızlığa yenik düşer.
Genç Ada ise, tıpkı Kıbrıs Adası gibi iki kültürü tek bir bedende taşıyan, ne öteki ne beriki olan, sadece Adalı olan kimliğiyle kökleriyle kavuşmaya hazırdır artık.
Kayıp Ağaçlar Adası – Kitap Açıklaması
The Costa Roman Ödülü Finalisti
The Women’s Ödülü Finalisti
RSL Ondaatje Ödülü Finalisti
Britanya Kitap Ödülü Adayı
Dublin Edebiyat Ödülü Adayı
Reese Witherspoon Kitap Kulübü Seçkisi
Sunday Times Çok Satanlar Listesi
Der Spiegel Çok Satanlar Listesi
Elif Şafak her zaman olduğu gibi yaralarımıza sevginin ve edebiyatın merhemini sürerken, bu kez de Kıbrıs’ın kederli tarihi, eşsiz doğası ve enfes mutfağını, neşesini asla kaybetmeyen Akdeniz insanının şefkatiyle buluşturuyor.
Günümüz Londra’sında yaşayan on altı yaşındaki Ada Kazancakis’in ailesine ve geçmişine dair cevapsız kalmış pek çok sorusu vardır, bir gün verilen tarih ödevi onu hiç bilmediği bir dünyaya sürükler; 1970’lere… dünyanın tel örgülerle bölünmüş tek başkenti Lefkoşa’ya.
Adada Defne ve Kostas’ın gizlice buluştukları bir taverna vardır: Mutlu İncir. Adadaki en iyi yemeğin, en iyi müziğin bulunduğu büyülü bir yerdir burası; tüm misafirlerine birkaç saatliğine de olsa dışarıdaki üzüntülerini unutturur. Ve tavernanın tam ortasında, burasını daha da büyülü kılan, bilge bir incir ağacı vardır. Savaş başlayıp güzelim başkent enkaza dönüştüğünde ve âşıklar bir bir ortadan kaybolduğunda, her daim orada olan bir incir ağacı…
Tüm dünyada bir milyonun üzerinde okura ulaşan Kayıp Ağaçlar Adası umudu, yası, savaşı ve aşkı anlatan şifalı bir göç ağıtı.
(Tanıtım Bülteninden)
