Vanya Dayı – Anton Çehov
| Tür: | Oyun |
| Yazar: | Anton Çehov |
| Yayınlanma Tarihi: | 1898 |
| Yayınevi: | İmge Kitabevi |
Karakterler
Serebriyakov, Aleksander Vladimiroviç: Emekli bir profesör.
Yelena Andreyevna: Profesörün yirmi yedi yaşındaki genç ve güzel eşidir. Tembel, edilgen, üretime katılmayan hazıra konan bir tiptir. Dr Astrov’a ilgi duymaktadır.
Sofia Aleksandrovna (Sonia): İlk evliliğinden olan kızıdır.
Voynitskaya, Mariya Vasiliyevna: Profesörün ilk eşinin dul annesidir.
Voynitsky, Ivan Petrovitch (“Vanya Dayı”): Sonia’nın dayısı ve Maria Vasilievna’nın oğludur.
Astrov, Michail Lvovich: Bir doktordur. Yelena’yı emeksiz ve verimsiz bir hayat sürdüğü için eleştiren ama o da farklı olmayan bir karakterdir.
Telyegin, Ilya Ilyiç: Fakirleşmiş bir toprak sahibidir
Marina: Yaşlı bir hemşiredir.
Konusu
Çehov, ülkesi Rusya’nın ekonomik ve sosyal açıdan çalkantılı olduğu bir dönemde yazdığı Vanya Dayı’sında, Profesör Serebryakov ile onurla çalışan ve kazandığıyla yetinmeye çalışan genç eşi Yelena arasındaki çatışmayı konu edinmiştir.
Vanya Dayı Özeti
Emekli Profesör Serebriyakov, genç ve güzel karısı Yelena, eski ve merhum eşinden miras kalan bir köydeki büyük bir çiftlik evine gelirler. Profesör Serebriyakov’un eski eşinden miras kalan bu çiftlikte yirmi altı odalı büyük bir konak da bulunur. Profesör Serebriyakov emekli olduğundan beri bu köşkte yaşamaya karar vermiş ve 30’lu yaşlarındaki güzel karısı Yelena bu isteğe uyar. Artık emekli bir adam olan Profesör Serebriyakov’un sağlığı da biraz kötüleşmiştir. Üstelik kendini diğer insanlardan uzaklaştıran ve rastgele insanlarla iletişim kurmaktan bile kaçınan bir adamdır.
Profesör Serebriyakov’un ilk evliliğinden Sonya adında saf ve etrafındaki olayları fark edemeyen bir kızı vardır. Profesörün eski karısının kardeşi Vanya, bu çiftlikte ve konakta annesi Marya, Profesör Serebriyakov’un eski karısı, yeğeni, kız kardeşinin kızı Sonya ve dadı Marina ile birlikte yaşar. Konaktaki Vanya ile birlikte Sonya ve diğerleri yıllarca bu çiftliğin tüm işleriyle ilgilendiler, tarlada ve yamaçta çalıştılar ve kazandıkları parayı Profesör Serebryakov’a gönderdiler.
Vanya Dayı hayatını bu çiftliğe adar ve çiftliğin tüm işlerini yürüttü ve kazandığı parayı eniştesine gönderir. Profesör Serebriyakov ise çiftliğinden gelen parayla ideallerini gerçekleştirmiş, bu paralarla rahat bir yaşam sürmüş ve profesörlüğe yükselmiştir.
Vanya Dayı hayatını kayınbiraderinin ideallerine adadığı bu çiftlikte amcasıyla birlikte güzel günler geçirmeyi umuyor ve yaptığı fedakârlıkların kayınbiraderi tarafından takdir edilmesini umuyor. Vanya Dayı, emekli olduktan sonra amcası Profesör Serebryakov’un kendisine ve diğer çalışanlara destek olacağını düşünür ancak hayal kırıklığı yaşamaya başlar.
Üstelik Profesör Serebryakov ve eşi Yelana’nın yaşam anlayışı ve tutumları nedeniyle çiftliğin tüm düzeni değişmeye ve hatta bozulmaya başlar. Çiftlikte yemek yeme ve çay içme saatleri değişmeye ve çalışma disiplini bozulmaya başlamıştır. Profesör ve eşinin tutum ve davranışları çiftlikteki düzenin yerini düzensizliğe bırakmaya başlamıştır.
Vanya Dayı’nın annesi ve konağın diğer çalışanları bu düzenin bozulmasından rahatsız olur. Profesör Serebryakov ise kendini odasına kapatıyor, çalışıyor, yeni fikirler bulmaya çalışıyor, çiftliğin düzenini hiç umursamıyor ve hatta düzeni bozan ilk etken oluyor.
Çiftliği ayakta tutacak kendine ait bir hayatı olmayan Vanya Dayı, profesörün genç ve güzel karısı Yelena’ya âşık olur. Yelena ise yaşlı ve hasta bir adam olan kocasından uzaklaşır ve ailenin yakın arkadaşı Doktor Astrov ile flört etmeye başlar. Ancak Sonya, Astrov’a da âşıktır. Sonya, üvey annesiyle kendini kıyaslar ve beklentilerini karşılayamadığını görerek acımasızca eleştirir.
Vanya Dayı kırk yaşına gelene kadar hayallerine ulaşamayan, ancak bu hayalleri gerçekleştirmek için büyük çaba sarf eden fedakâr bir adamdır. Bu konakta yaşamak Profesör Serebryakov için acı verici hale geldi ve geldiği köyde umduğunu bulamaz. Zaman zaman bu köşkü ziyaret eden Doktor Astrov, çalışmaktan, üretmekten ve emek harcamaktan hiçbir şey bilmeyen tembel ve asalak bir karakterdir. Profesör Serebryakov bir gün tarım işçilerine önemli haberler verecek, konağı satacak ve parayı Vanya Amca, Sonya ve diğer çalışanlar arasında bölüşecek. Bunu duyan Vanya Amca’nın kanı beynine sıçrar. Vanya Dayı, uğruna canını verdiği bu evin ve çiftliğin satılamayacağını haykırır. Böyle bir şey yaparsa Profesörü öldürmeyi bile planlar. Bu nedenle malikâne satılamaz.
Sonunda Profesör Serebryakov ve eşi Yelena burayı terk edip başka bir yere yerleşirler. Vanya Amca, Sonya ve çiftliğin diğer çalışanları eski günlerine dönerler.
Kısa Bilgiler
- Vanya Dayı (Rusça: Дядя Ваня), Rus oyun yazarı Anton Çehov’un 1897 yılında yayımlanan tiyatro oyunudur.
- Eser, ilk kez 1899 yılında Moskova’daki Moskova Sanat Tiyatrosu’nda Konstantin Stanislavski’nin yönetmenliğinde sahnelenmiştir.
Vanya Dayı – Kitap Açıklaması
Çehov’un 1889 yılında yazdığı Orman Cini adlı oyunu, daha sonra amaçtan yoksun hayatların çarpıcı biçimde işlendiği Vanya Dayı ‘ya dönüştü? Bir çiftlikte toplanmış ve her biri kendi mutsuzluğuna gömülmüş karakterler, atalet içinde, can sıkıntısı ve pişmanlıkla boğuşmaktadır. Kimi yaşlılıktan mustariptir; kimi angaryalarla geçip giden ömrüne, kimi de kaçırılmış fırsatlara hayıflanmaktadır. Bir şeyler ellerinden kayıp gitmiştir, ama hayatlarındaki eksikliğin tam olarak ne olduğu müphemliğini korur. Hiçbir sonuca varmayan iç gözlemler sürüp giderken, bu melankolik atmosferde bir “kahraman” yoktur. Vanya Dayı kayıp zamana, gerçekleşmeyen umutlara, boşa harcanan hayatlara ve imkânsız aşklara adanmıştır.
(Tanıtım Bülteninden)
