Yeraltından Notlar – Fyodor Dostoyevski
| Tür: | Roman, Hikayeler |
| Yazar: | Fyodor Dostoyevski |
| Yayınlanma Tarihi: | 1864 |
| Yayınevi: | Can Yayınları |
Karakterler
Yeraltı Adamı: Kendini yaratmak için etrafındaki her şeyle mücadele eden, otorite olarak gören ve varlığını önemsemeyen, sıradanlığı kabullenemeyen ve kahramana dönüşme arzusu olan bir karakterdir.
Zverkov: Askeri başarılar kazanmış, çapkınlık hikayeleri dillerde dolaşan karakterdir.
Ferfiçkin:
Liza:
Simonov:
Konusu
İnsanın iç dünyasını, kendi kabuğuna çekilerek yaşayıp düşünmeyi ve kendi iç hesaplaşmasını ele alan eser, insanlardan haz etmeyen, Sevmeyen, tiksinti ve hatta bazen kendisini böcekten bile değersiz gören diğer insanlardan nefret eden isimsiz roman kahramanımız, hayatını inzivaya çekilerek yaşamayı tercih etmektedir. Çok kitap okur; Okurken ilk etapta doğru ve doğru olduğunu bildiği her şeyi kitap bilgisiyle yanlış ve önemsiz görmeye başlar.
Yeraltından Notlar Özeti
Hayatının kapılarını diğer insanlara, yani dış dünyaya kapatarak kırklı yaşlarındaki isimsiz roman kahramanımızın yeraltı dünyasını tanımaya başlıyoruz. İnsanlarla konuşmaktan hoşlanmayan, kaplumbağa gibi kendi kabuğuna çekilen kahraman, insanlar tarafından da tiksindirilir. Hatta belirli zamanlarda kendinden tiksiniyor. Bazen bir böcek bile kendisinden daha değerli kabul edilir. Bu nedenle kendi yeraltına, iç dünyasına, kabuğuna çekilir ve kimseyle uğraşmaz.
Kişisel düşünceleriyle, bazen öfkesi, çaresizliği, asi tavrı ve hayal kırıklığı ile yaşıyor. Bu öfkenin ana sebebi toplum dışında olmasıdır. Bu öfkeyi, yeraltı dünyasını kitabın ilk bölümünde görüyoruz. İkinci bölümde ise daha genç yaşta birkaç arkadaşı ile yarım kalan sohbetlerini tamamlamaya çalıştığına şahit oluyoruz. Arkadaşlarıyla vakit geçirmek istiyor ama kendini insanlardan o kadar izole etmiş ki ruh hali ve psikolojisi sayesinde sağlıklı ilişkiler ve insanlarla diyalog kuramıyor. Bunun onlardan daha akıllı olduğu için olduğunu düşünüyor. Her iletişim çabası hayal kırıklığına neden olur. Hatta bir kızla tanışır ve aşık olur, ancak dürtüsel hareketleri bu sevginin daha başlamadan bitmesine neden olur.
Önemi
Gogol’un etkisi altında olduğu bilinen yazarımız Dostoyevski, bu eserinde insanoğlunun iç dünyasına derinlemesine girmeyi başarmıştır. Eser, sağlığı ve zorluğu ile boğuşurken kısa sürede yazılmasına rağmen, roman yaklaşık 150 yıldır oldukça popüler ve insanların iç dünyasına dokunuyor. Hala okuyucu üzerinde derin bir izlenim bırakmaktadır.
Kısa Bilgiler
- Dostoyevski, bir mektubunda, bu yapıtın farklı ve yeni bir anlatım denediğini, “Müzikteki geçişleri bilirsin. Bu da tıpkı öyle olacak. Birinci bölümdeki gevezelikler, ikinci bölümde yerlerini ani bir katastrofa bırakacak” şeklinde ifade etmiştir.
- Edebiyat dünyasında varoluşçuluğun ilk yansıması olarak kabul edilen eser, Camus ve Sartre’ı etkileyen önemli bir yapıt olarak ta bilinmektedir.
- Dostoyevski, romanının tanıtım yazısında her ne kadar, “Bu notlar da, bunların yazarı da besbelli hayal ürünüdür” dese de, onun yaşam öyküsünü bilenler, yazarın anlatıcıya yakıştırdığı düş ürünü anıların içine kendi anılarını da serpiştirdiğini anlayıveriyor.
- Dostoyevski’nin sonraki yıllarda yazdığı romanlarda işlediği birçok felsefi ve ahlaki problemin tohumları bu romanda atılmıştır.
- Zeki Demirbukuz, 2012’de Yeraltından Notlar’dan uyarlayarak başrolünde Engin Günaydın’ın oynadığı “Yeraltı” filmini çekmiştir.
- Kitabın son cümleleri: “Eh, yeter bu kadar; bir daha da ‘Yeraltı’ndan yazmak istemiyorum. Bununla birlikte bu çelişki hastasının notları burada bitmiyor. Dayanamadığı için, o yazmayı sürdürdü. Ama biz burada dursak daha iyi olur, sanıyorum.”
Yeraltından Notlar – Kitap Açıklaması
İnsan olmak, gerçek insan, etiyle kemiğiyle insan olmak bile ağır gelir bize. Utanırız bundan, insan olmayı yüz karası sayarız, benzeri olmayan toplumsal birtakım insanlar olmak için çabalarız. Ölü doğmuş insanlarız biz ve uzun zamandır canlı babaların çocukları değiliz, giderek daha çok hoşlanıyoruz böyle doğmuş olmaktan. Zevk duyuyoruz bundan. Çok yakın bir gelecekte bir şekilde düşüncelerden doğmanın yolunu bulacağız.
Dostoyevski’nin Gogol etkisinden kurtularak kendi sesiyle verdiği ilk büyük yapıt olan Yeraltından Notlar, Avrupa’daki büyük varoluşçu edebiyatı müjdeleyen bir roman. Kitap, okuruna yeraltı diye adlandırdığı bir ruh halinden seslenen karakterin uzun, çılgınca söyleviyle başlıyor. Ardından, bu ahlakçı, uyumsuz, dürüst kişinin yaşadığı bir aşağılanma olayı anlatılıyor. Yüz elli yıldır okunan gerçek bir başyapıt.
(Tanıtım Bülteninden)
Kimse yok mu