| Doğum: | 1844, İstanbul |
| Ölüm: | 1912, İstanbul |
| Meslek: | Yazar, yayıncı |
Ahmet Mithat Efendi Kimdir?
1844’te İstanbul’da doğdu. 28 Aralık 1912’de İstanbul’da öldü. İstanbul Mısır Çarşısı esnaflarından Hacı Süleyman Ağa’nın oğludur. Küçük yaşta babasını kaybetmiştir. 1854 yılında Vidin’de ağabeyi Hafız Ali Ağa’nın yanına gönderildi. Eğitimine burada başladı. 1857’de ailesiyle birlikte İstanbul’a döndü. Mısır Çarşısı’nda bir aktara çırak verildi. Kardeşi ile birlikte çalıştığı Mithad Paşa’nın yanına gitti. Mithad Paşa, 1861’de Nis Valisi olarak atanınca, ağabeyi ile birlikte Niş’e gitti. Liseyi orada bitirdi. Rusçuk’taki Tuna Vilayet Dairesi’ne memur olarak girdi. Çalışkanlığıyla Mithad Paşa’nın gözüne girdi. Paşa ona kendi adını verdi. Bu arada özel dersler alarak Fransızcasını geliştirdi. Tercüman olarak gittiği Sofya’da 1866’da evlendi.
Tuna Gazetesi’nin yazı işleri müdürü oldu. 1869’da Mithad Paşa ile Bağdat’a gitti. İl matbaası ve resmi il gazetesi Zevra’nın müdürüydü. İlk kitabı olan Hece-i Evvel ders kitabını burada yazdı. 1871’de ağabeyi ölünce İstanbul’a döndü. Tahtakale’deki evinin altına küçük bir matbaa kurarak kendi kitaplarını basmaya başladı. Bir yandan da Basiret gazetesinde yazılar yazdı. 1872’de Namık Kemal ile tanıştı. Devir ve Bedir adlı iki gazete çıkardı. Bu gazeteler kapatılınca Dağarcık ve Kırkambar dergileri çıkmaya başladı. Bu dergilerde çıkan yazıları nedeniyle Namık Kemal, Ebüzziya Tevfik gibi yazarlarla birlikte Rodos’a sürgün edildi. 3 yıl kaldığı Rodos’ta Medrese-i Süleymaniye adında bir okul açtı ve öğretmenlik yaptı. 1876’da 5. Murat’ın affıyla İstanbul’a döndü. 1876’da İttihat Gazetesi’ni çıkarmaya başladı. Muhalif duruşunu yumuşattı ve II. Abdülhamit’e yaklaştı. Devletin resmi gazetesi Takvim-i Vakayi’nin ve devletin matbaası Matbaa-i Amire’nin müdürlüğüne atandı. Mithad Paşa davasında paşa aleyhinde ifade verdi. 1878’de Osmanlı Sarayı’nın desteğiyle Tercüman-ı Perakende gazetesini kurdu. 1888’de İsveç’te toplanan Şarkiyatçılar Kongresi’ne katıldı. 1895’te Meclis-i Umur-ı Sıhhiye’nin ikinci başkanı oldu. Aynı yıl Sabah gazetesinde yayınlanan “Onyıllar” başlıklı yazısıyla Servet-i Fünun’u eleştirdi. Sanat ve edebiyat çevrelerinin tepkisini çekti. Yazmayı bırakmak zorunda kaldı. Ölümüne kadar Darülfünun’da dünya tarihi ve dinler tarihi öğretmenliği yaptı, hayır kurumlarında çalıştı.
Ahmet Mithat Efendi Eserleri
Ölümüne kadar iki yüzden fazla eser yayınlayan Ahmed Midhat, Türk edebiyatının gerçek anlamda sevilen ilk yazarıdır. En büyük arzusu kitap okuyan bir toplum yaratmaktı. Çoğunluğa hitap etme ve dertlerine tercüman olma kaygısıyla birçok eser vermiş ve “kırk beygirlik daktilo” olarak tanınmıştır. Eserlerinde Avrupa’nın bilimini, sanayisini ve çalışkanlığını övürken, Osmanlı toplumunun manevi değerlerinin korunması gerektiğini vurguladı. Genç yazarları destekledi, dilde sadeleşmeyi savundu, devlete ve dine itaatsizliği, tembelliği, savurganlığı ve gösterişçiliği eleştirdi. Eserlerini daha çok öykü ve roman türünde vermiştir. Onun roman yazarlığı ve hikâyeciliği, halk hikâyeciliğinden Batı tarzı kısa hikâye ve romanlara geçiş olarak değerlendirilebilir. Tiyatro alanında da çalışmış, “Açıkbaş, Ahz-i Sar, Ziba” adlı kitaplarıyla drama ve operetler üretmiştir. Fransızcadan yaptığı roman çevirileri, Batı edebiyatının ilk çeviri örneklerini oluşturmaktadır. Namık Kemal, Şemseddin Sami ve Samipaşazade Sezai gibi romanları onu ilk kuşak Türk romancılarından biri yaptı. Gazetecilik dışında tarih, coğrafya ve felsefe ile ilgilendi; Daha çok Batılı kaynaklardan yararlanarak yazdığı bu eserleri hem kitap boyutunda hem de fasikül halinde neşretmiştir.
Romanlar
- Çengi
- Dürdane Hanım
- Felatun Bey ile Rakım Efendi
- Esrar-ı Cinayat
- Hasan Mellah
- Hüseyin Fellah
- Henüz On Yedi Yaşında
- Müşahedat
- Çingene
- Yeniçeriler
- Dünyaya İkinci Geliş Yahut İstanbul’da Neler Olmuş
- Karı-Koca Masalı
- Paris’te Bir Türk
- Süleyman Musuli
- Yeryüzünde Bir Melek
- Karnaval
- Amiral Bing
- Vah!
- Acaib-i Alem
- Cellad
- Volter Yirmi Yaşında
- Hayret
- Cinli Han
- Demir Bey Yahut İnkişaf-ı Esrar
- Fennî Bir Roman Yahut Amerika Doktorları
- Haydut Montari
- Arnavutlar Solyotlar
- Gürcü Kızı Yahut İntikam
- Nedamet mi? Heyhat
- Rikalda Yahut Amerika’da Vahşet Âlemi
- Aleksandr Stradella
- Şeytankaya Tılsımı
- Ahmed Metin ve Şirzat
- Bir Acibe-i Saydiyye
- Taaffüf
- Gönüllü
- Eski Mektublar
- Mesail-i Muğlaka
- Altın Aşıkları
- Hikmet-i Peder
- Jön Türkler
Öykü / Hikayeler
- Kıssadan Hisse
- Letaif-i rivayat
- Suni’fi Zann
- Gençlik
- Esaret
- Teehhül
- Felsefe-i Zenan
- Gönül
- Mihnetkeşan
- Firkat
- Ölüm Allah’ın Emri
- Bir Gerçek Hikâye
- Bir Fitnekar
- Nasib
- Çifte İntikam
- Para
- Kısmetinde Olanın Kaşığında Çıkar
- Diplomalı Kız
- Dolabdan Temaşa
- İki Hud’akar
- Emanetçi Sıdkı
- Cankurtaranlar
- Ana-Kız
- Hayal-Hakikat
Tiyatro / Oyun
- Eyvah
Ahmet Mithat Efendi’nin Sözleri ve Alıntılarına Bakmanızı Öneririz.
Sayfamızda Ahmet Mithat Efendi’nin sözleri ve alıntıları yer alır.
