Biz

Biz – Yevgeni Zamyatin

Karakterler

Distopik bir geleceği konu alan romanda hikâye, kahramanı D-503 tarafından bir tür günlük gibi anlatılıyor. Romanda ‘günlük’ formatındaki anlatım, kahramanların isim yerine ürün koduna benzer kodlarla adlandırılması ve genel anti-ütopik tavır daha sonra birçok romanda kullanılacak ve roman, romanın ana karakteri olacaktır. Birçok distopik romanın öncüsüdür. Distopik bir hiciv olan romanda birçok özel ve farklı detay göze çarpmaktadır. Örnek olarak romanda saydam malzemeden yapılmış evleri verebiliriz. Buna göre, herkes herhangi bir zamanda gözlemlenebilir.

Konusu

Romanın kurgusu bir devrimden sonra 26. yüzyılda gerçekleşir ve onu örnek alan diğer romanlar gibi eserde distopik bir atmosfer vardır. Romanda insan doğadan ve kendi benliğinden koparılmış, bize dönüşerek toplumun sıradan bir parçası haline gelmiştir. Artık isimler kullanılmamakta, en üstün bilim olan matematikten yararlanılarak her vatandaş bir numara ile anılmaktadır. Şeffaf cam duvarlar arasında yaşayan vatandaşların her anı sistem tarafından kontrol edilmekte, erkek ve kadın sayıları sadece sistemin izin verdiği çiftleşme saatlerinde perdelerini indirebilmekte, dış dünyadan ve gözlerden uzak durabilmektedir. Toplum gelişti, bilim ilerledi, hatta dünyanın dışına seyahat etmek bile mümkün olur. Ancak tanımlanan dünya bir ütopya değil, karanlık, karanlık bir distopyadır.

Biz Özeti

Kitabın başında bir gazete yazısı var. Bu haberde İntegral isimli bir geminin mutluluk getireceği ve insanların bu mutluluğu kabul etmesi, gemiyi, geminin amacını ve bileşenlerini övmesi gerektiği yazılıdır. Haberin ardından kitapta Integral’in başmühendisi D-503’ün bu konudaki duygu ve düşüncelerine yer veriliyor. Aslında kitap, günlüğüne dayanarak D-503’e ne olduğunu anlatıyor. Bu toplumda her şey matematikten oluşur. İnsanlar farklı düşünemezler çünkü tek bir gerçek vardır. Bütün evler camdan yapılmıştır. Böylece herkes herkesi görebilir. Herkes aynı kıyafetleri giyiyor, aynı saatte kalkıyor ve aynı anda çalışıyor. Kadınlar doğurunca çocuklarını devlete veriyorlar. Yani çocukların ebeveynleri yoktur. Aslında, her kadının doğum yapmasına izin verilmez ve sadece belirli standartları karşılayanların çocuk sahibi olmasına izin verilir. Makineler her şeyi yaparken, insanlar makineler gibidir. Kısacası bu durumda sadece biz varız. Benim için yer yok. Hiç kimse dinlenme saatlerinde hayal kuramaz, düşünemez, hatta dinlenemez, mesai saatleri dışında kendine zaman ayıramaz. “Devlet (insanlık adına) tek bir kişinin öldürülmesini yasaklar ama her gün milyonlarca insanın yavaş yavaş öldürülmesine karşı çıkmaz. Bir insanı öldürmek, diğer bir deyişle, insanların toplam hayatından elli milyon yıl azaltmak suç değildir. Bugün on yaşındaki herhangi bir çocuk bu matematiksel ahlak problemini yarım dakikada çözebilir; ama bütün Kant’larına rağmen çözemezler.

Kantların hiçbiri bilimsel bir ahlaki sistem kurmayı düşünmez. “Çıkarma, toplama, bölme ve çarpmaya dayalı bir ahlaki sistem.” olarak açıklar. Ancak D-503’ün hissettiği benlik ve sevgi duygusuyla var olan bu “biz”e karşı verilen mücadele anlatılmaktadır. İşte burada I-330 devreye giriyor. Ben D’nin tam tersiyim (o güne kadar). Tek devlet yap dediğini yapmaz, yapma dediğini yapar. D, I ile karşı karşıya, “Bilgi, yanılmazlığından kesinlikle emin olduğumuzda inançtır. Geçmişte, kendimle ilgili her şeyi bildiğime dair çok güçlü bir inancım vardır. Ancak şimdi…” diye açıklıyor. Kendiyle ilk çatışması benim yüzünden eve geç gittiği gecedir. Orada da bu durum “…Benim sonum geldi. Tek Devlete karşı yükümlülüklerimi yerine getirecek durumda değilim… Ben…” Ancak D’nin kurallara sıkı sıkıya bağlı isyanının nedeni sadece aşk değil, aynı zamanda hayal gücüdür. Tek bir devlet bu durumu önlemek için ameliyat geliştirir. Böylece sayılar hayal gücünden kurtulacak ve isyan edemeyecektir. Tüm bu engellere rağmen bir isyan başlar. Kitap, belki de hayal gücümüze ve bilinçaltımıza bırakılmış, belirsiz bir son veya başlangıçla bitiyor.

Kısa Bilgiler

• Yazarın en bilinen eseri ve tek roman çalışmasıdır.
• 1920 yılında kaleme alınan eser yazarın ülkesinde ancak 1988 yılında yayımlanmıştır.
• Biz, distopik geleceği konu alan, çoğunlukla özgür istemi kısıtlayan, yok eden totaliter iktidarları anlatan romanların ilk örneğidir.
• Roman, en gelişmiş sistemin bile daha iyi bir alternatifi olduğu iddiasını kendisine temel almıştır.
• Sovyetler Birliği’nde 1921 yılında yasaklanmış olan romanın İngilizce tercümesi 1924 yılında Birleşik Krallık’ta yayımlanmıştır.
• Bu eser ilk anti-ütopyacı (ütopya karşıtı) roman olarak Aldous Huxley’in Cesur Yeni Dünya (Brave New World) ile George Orwell’ın 1984 isimli romanlarına esin kaynağı olmuştur.

Biz – Kitap Açıklaması

“Romantik, yaratıcı, zekâ dolu, güçlü ve güzel bir kitap… Muhtemelen şimdiye dek yazılmış en iyi bilimkurgu romanı.”

– Ursula K. Le Guin

“Zamyatin belli bir ülkeyi değil, sanayi uygarlığının hedeflerini ele alıyor. Bu kitabın konusu aslında Makine, yani insanın düşüncesizce şişesinden çıkardığı ve tekrar şişesine sokamadığı o cin…”

– George Orwell

“Herkesin aklını kaçırması gerekli, en kısa zamanda herkesin delirmesi lazım!”

Yevgeni Zamyatin ütopyaların nasıl tepetaklak olabileceğini fark eden belki de ilk yazar. Orwell, Huxley, Le Guin ve daha birçoğuna ütopyaya farklı, ters bir açıdan bakma ilhamını veren Biz ise “distopya” kelimesinin altını dolduran ve onca yıl sonra bile hakkını vermeye devam eden bir şaheser.

Yaşamın bitmez tükenmez kaosunun dizginlendiği bir gelecek… Bu gelecekte ne özgürlük ne demokrasi ne de birey; sadece matematik ve mantığın hükümranlığı geçerli. Mahremiyetlerini ve cezalandırılma hakkı dışındaki bütün haklarını Tek Devlet ve onun sureti Velinimet’in demir eline teslim eden insanlar ise sadece birer Numara’dan ibaret. Hem numaraların kutsal kitap yerine koydukları Saat Tableti’ne göre yaşadığı bu mutlak iktidarın hem de son devrimin diğer gezegenlere müjdelenmesi için camdan bir uzay aracı inşa edilir. İntegral adındaki bu aracın başmühendisi D-503, öteki gezegenlerdeki ilkel okurlarına Tek Devlet’i anlatmak üzere bir günlük tutmaya başlar.

Hayal gücü denen bir hastalıktan mustarip olduğunu düşünen D-503, kusursuz bildiği denklemde bazı hatalar, mutlak devrimde bazı eksiklikler fark eder. Bu hastalıktan kurtulmaya çalıştıkça inancını da kaybetmeye başlar.

Biz, distopyanın şafağı.

Ursula K. Le Guin’in önsözüyle

Yevgeni Zamyatin’in makaleleriyle

(Tanıtım Bülteninden)

Sosyal Medyada Paylaş