Deli Filozof

Deli Filozof – Hüseyin Rahmi Gürpınar

Karakterler

Hikmetullah Efendi (Deli Filozof): Akılcı düşünceyi savunan, dine inanmayan, toplumun geleneksel değerlerine karşı çıkan ve Nietszche’den etkilenmiş bir filozoftur.

Çelebi: Deli Filozof’un oğlu. İclal’e büyük bir aşkla bağlanır.

Ali Senaver: Karısı İclal’i kaybetmemek için mücadele eden, fakat sonunda onu terk etmek zorunda kalan bir adam.

İclal: Ali Senaver’in karısı, Çelebi ile yasak aşk yaşar. Sonrasında Ümrani’ye yönelir.

Caize: Deli Filozof’un kızı, babasının karşı çıkmasına rağmen Ümrani ile evlenir.

Ümrani: İşsiz ve sorumsuz biri, Caize ile evlenir ancak zamanla İclal’e âşık olur.

Arap Dadı: Eşkıyalar tarafından kaçırılan İclal’e yardım eden kadın.

Konusu

Hüseyin Rahmi Gürpınar, “Deli Filozof” romanında, modern düşüncenin bireysel özgürlük anlayışının toplum üzerindeki etkilerini tartışır. Geleneksel ahlak anlayışını sorgulayan Deli Filozof, en başta özgürlükçü düşünceleri savunsa da, sonunda aile içinde yaşanan çöküşü ve ahlaki çürümeyi bizzat deneyimler. İclal’in iki farklı ilişkiyle sürüklediği felaket, Çelebi ve Caize’nin intikam planı, sonunda ölüm ve pişmanlıkla sonuçlanır. Roman, bireycilik ve özgür aşk anlayışının toplumsal normlarla çatışmasını ve bunun trajik sonuçlarını gözler önüne serer.

Deli Filozof Özeti

Roman, geleneksel ahlak anlayışı ile modern bireycilik arasındaki çatışmayı merkeze alır. Hikmetullah Efendi, akılcı düşünceyi savunan bir filozof olarak topluma meydan okur. Oğlu Çelebi ile Ali Senaver’in eşi İclal arasındaki yasak ilişki, bu düşünsel çatışmayı bir trajediye dönüştürür. İclal’in eşi Ali Senaver tarafından terk edilmesi, Çelebi ile kaçışı, ardından eşkıyalar tarafından kaçırılması ve kurtarılma süreci romanda bir dizi olay örgüsüne yol açar.

İclal’in eşkıyaların elinden kurtarılmasının ardından, Çelebi ile evlenmesi Deli Filozof’un ailesinde yeni bir krizin başlamasına neden olur. İclal, Caize’nin kocası Ümrani ile yasak bir ilişkiye girer. Çelebi ve Caize, ihanetin intikamını almak için bir yıl sonra etkisini gösterecek bir zehir hazırlar. Ancak planları suya düşer ve İclal ile Ümrani kaçmayı başarır. Ne var ki, aradan geçen zaman içinde birbirlerinden nefret eder hale gelirler. Çelebi ve Caize, ölüm döşeğinde olan İclal ile Ümrani’yi tekrar eve kabul ederler. Deli Filozof ise onların kaçınılmaz sonunu bilir. Beklendiği gibi İclal ve Ümrani ölür ve yasak aşk bir trajediyle noktalanır.

Deli Filozof – Kitap Açıklaması

Batılılaşma meselesinin günlük hayata etkilerine romanlarında sık sık değinen Hüseyin Rahmi Gürpınar, Deli Filozofta., aklıselim sahibi bir bilgenin -gerek sokakta gerekse kendi ailesi nezdinde- düşüncelerini savunurken karşılaştığı zorluklara değiniyor.

Roman, Vakit gazetesinde tefrika edilmeden önce, Refik Ahmet Sevengil’e yazdığı 8 Eylül 1980 tarihli mektubunda usta yazar, bu yeni eserinden şu sözlerle bahsediyor:

“Şimdi Deli Filozof namında bir roman yazıyorum. Filozof, her şeye karşı muhaliftir, her yerde doğruyu söyler, ya kovulur, ya dayak yer; fakat fikirleri eksantriktir, romanda pek şık sahifeler vardır… Ah, insanların gözlerini karartan hırs ve tamah… Deli Filozof tam zamanında yazılan bir eserdir. Ona hemen hepsini söyleteceğim.”