Sarı Sıcak – Yaşar Kemal
| Tür: | Hikayeler |
| Yazar: | Yaşar Kemal |
| Yayınlanma Tarihi: | 1952 |
| Yayınevi: | Yapı Kredi Yayınları |
Karakterler
Osman: Hikâyenin, başkarakterdir. Çalışmak zorunda olan çok zayıf, cılız bir çocuk. Fiziksel özelliklerine rağmen azimli ve gururlu bir çocuktur.
Anne: Oğluna karşı son derece naziktir ve zayıf oğlunun tarlada çalışmasına izin vermeyen kadın.
Baba: Asabi bir adamdır.
Zeynep: Mustafa Ağalara günlüğe giden bir kadındır.
Diğer karakterler: Mustafa, Fadik, Hürü, Cumali, Hasan Bey, Neriman, Gülbahar, Cennet, Emine, Ahmed, Hacı Saf, Çakır, Kerem
Konusu
Yazar bu öykülerinde Anadolu insanının açlık, pislik, hastalık, sefalet ve çevre koşulları içinde verdiği yaşam mücadelesini konu ediniyor.
Kitaptaki hikâyeler ise sırası ile şöyle:
- Sarı Sıcak
- Bebek
- Yatak
- Dükkâncı
- Süpürge
- Keçi
- Sinek
- Hançer
- Beyaz Pantolon
- Halis Serkisof
- Yeşil kertenkele
- Bana Bak, Kardaş!
- Yolda
- Kalemler
- Turnalar
- Avcı
- Ekin
- Şahan Ahmed
- Kavun Karpuz
- Pis Hikâye
- Hırsız
- Ağır Akan Su
Sarı Sıcak Özeti
Pis Hikâye’ ninOsman, tüm acılara rağmen İnce Memed’e dönüşmez. Hikâye ilerledikçe Osman’ın Salman’a dönüşmesi beklenirken Osman, Mahmut Ağa’nın anlattıklarına gelir. Fadik tüm olanlara rağmen kızı da alıp köyden kaçar. Osman’ın Fadik’ten ayrılışı bir başka insani derinliktir. Büyük bir gözlem gücüyle insanın çürümüşlüğü ve toplumun kötülüğü gözler önüne serilecek, Osman, Hürü ve Fadik kızı tüm kusurlarıyla cıvıl cıvıl karakterlere dönüşecekler. Özgür kadın direnir ve akrabası olan vergi memurunu köyün üzerine salmakla tehdit eder ama bu devam etmez. Hürü, Ortadirek’in Meryemce romanında daha dirençli, daha inatçı ve dönüştürücü gücüyle sıra dışı bir karaktere dönüşecektir. Osman Fadık’ı alıp kaçar.
Osman, Çukurova’nın dayanılmaz sıcağında işe gider. Hikâye, annesinin ona sabah erken kalkmasını söylemesiyle başlar. Annesi dayanamayarak Osman’ı uyandırır. Babası onu kolundan tutar, kaldırır ve işe gönderir. Zayıf ve terli, kırılgan Osman. Gün bitince ev sahibinden hakkını bekler ama yapamaz. İnatçıdır, öylece durur. Ağanın karısı Osman’ı görür. Osman kaçmak istese de yerine çivilenmiş görünmektedir. Ağanın verdiği yirmi beşliği alır almaz koltuğundan fırlar ve doğruca annesinin yanına koşar. Parayı annesine verir. Osman’ın tüm zorluklara rağmen çalışma azmi ve inadı hikâyede önemlidir. Küçük olduğu için harçlığını alamayınca pes etmeyecek, inadı ile hak ettiği parayı almasını bilecektir.
Çalışan ama hakkı verilmeyen işçilerden biri de Beyaz Pantolon hikâyesinin kahramanı kunduracı çırağı Mustafa’dır. Kendisine beyaz pantolon diktirmek isteyen Mustafa, üç gün tuğla fırınında çalışmayı kabul eder. Tuğla ocağının ustası Cumali’ye yardım ederek ocağı ayakta tutacaktır. Cumali nemrut, acımasız, çıkarcı bir adamdır. Mustafa, emeğiyle beyaz pantolonun parasını hak ediyor ama Cumali, Hasan Bey’e çocuğun sürekli uyuduğunu söyleyince çocuğun hak ettiği parayı alır. Hasan Bey kayıp parayı Mustafa’ya verecektir. Çocuk karakter kadar ön plana çıkan Cumali karakteri de insanın bencilliğinin tipik bir örneğidir. Yaşar Kemal ise kusurları, yoksulluğu ve cehaleti ile Cumali’yi olduğu gibi çizer.
Yeşil Kertenkele öyküsünde babası belli olmayan İbrahim, öykülerdeki en güçlü çocuk karakterlerden biridir. Hikâye atmosferi, anlatımı ve karakterleriyle Yaşar Kemal’in kendi Çukurova’sında, Çukurova’dan uzakta geçiyor. Kendisiyle dalga geçen akranlarından ve çevresindeki herkesten kaçıp doğaya ve hayvanlara sığınan İbrahim’in, hayal gücüyle canlandırdığı babasına ve ondan kaçarak kurduğu evreni anlatan öyküsüdür. Herkes, büyük bir iştahla. Yazarı yakınında bulacak ve yalnız olduklarını anlayınca kimseye söylemediğini ona söyleyecektir. Çevresindekileri görünce yalnızlığına, kendi dünyasına kaçacaktır.
İstanbul’da geçen hikâyelerden ilki Kalemler hikâyesidir. Hikâyenin çocuk karakteri Neriman, okuldaki arkadaşlarını kalemleriyle ikna etmeye çalışacaktır. Babası çöp toplayıcıdır ve çöplerden kalem toplayarak kızına verir. Neriman’ı kıskanan çocuklar onun kalemlerini çaldığını söyleyince okul müdürü devreye girer ve babasına Neriman’ı okula çağırtır. Neriman kendini kurtarmak için babasının söylediği yalana devam etmesini ister. Kızının üzülmesini istemeyen baba okuldan atılmayı göze alır ve kızının yalanına devam eder. Neriman’ın küçük hayaller dünyası, çocukluk psikolojisi, çevrenin kötülüğü, yoksulluk ve toplumsal çelişkilerle birleşecektir.
Hikâyelerdeki kadın karakterler çok çalışan, yoksulluğunu ve yokluğunu saklamaya çalışan, aşağılanan, ezilen ama direnen kadınlardır. Öte yandan romanlardaki kadın karakterler kadar inatçı ve dönüştürücü olduklarını göremiyoruz. Turnalar hikâyesinin kahramanı Gülbahar, toprakla kavga eden, yurt dışına çıkan sevdiğini umutla bekleyen, cinsel açlığını bile toprakla gidermeye, arzularını gömmeye çalışan Çukurova dünyasının bir kadınıdır. Sevdiğinin geldiğini zannettiği hayaller, Gülbahar’ın yalnızlığının ifadesidir.
Bebek hikâyesi çocuğuyla baş başa kalan İsmail’in hikâyesi olsa da hikâyenin etkileyici karakterleri kadınlardır. Tarlada çalışmak zorunda kalan ve çocuk sahibi olan çaresiz kadınlar. Çocuğun annesi Zala doğum yaptıktan sonra ölür. Çocuğun emzirilmesi ve bakılması gerekir. İsmail, köyün kadınlarını dolaşır. Çocuğa bakabilen kadınları ifade eder. Kendi çocuğuna yetişemeyen özgür bir kadın, İsmail’in çocuğuna bakacak durumda değildir. İşe gelmesi gerekiyor, kendi çocuğunu evde aç bırakır. Topal, Emine’ye gider ama Topal’ın sütü bozulur, kendi çocuklarını yaşatamaz. İsmail, Cennet Ana ile birlikte çocuğu kapı kapı gezdirir. Bütün kadınlar çalışıyor, yoksulluk gözden kaybolsun. İsmail çocuğunu alıp sırt üstü yola çıkar.
Yolda hikâyesinin Emine’si eşinden boşandıktan sonra köyüne döner. Yolda karşısına çıkan Carter, Emine’yi arabasına götürür. Kadının boşandığını öğrenen Arabacı, Emine’ye kimsesi olmadığını söyleyer. Kadın köyünden dışarı çıkmaz ve Arabacı köyüne doğru devam ederler. Hem Emine hem de Arabacı karakteri ustaca çizilmiş. Birkaç diyalog, her iki karakterin dünyasını okuyucuya açar. Bu noktada Yaşar Kemal’in diyalog yaratmadaki başarısından bahsetmek gerekir. Tekrarlar, ikilemeler ve pekiştirmelerle oluşturulan diyaloglar, derin bir sadelikte anlatım zenginliği yaratır.
Şahan Ahmed hikâyesinin umutlu ve direnen karakteri Ahmed, kendi emeğiyle oluşturduğu sahasını toprak sahiplerine kaptırır. Ağaya şikâyet edenler Ahmed’in tarlasını kıskanan köylülerdir. Ahmed, insanın çürümesiyle karşı karşıyadır. Dava açar ama ne fayda, avuç içi davaya gider. Ağanın kötülüklerine karşı hırslıdır. Kendine yeniden tarla açmak için baltasıyla başka bir ormanlık alana dalar. Bu hikâyede Şahan Ahmed’in isyanı romanlara nazaran geride bırakılacaktır. Şahan Ahmed’in tüm emeği ve alın teri, romanlardaki karakterlerinin aksine pasif bir direnişe dönüşecektir.
Halis Serkisof öyküsündeki Hacı karakteri trajikomik durumuyla diğer öykülerden ayrılmaktadır. Irgatbaşı Hacı saf, cahil bir karakterdir. Öte yandan toplum içindeki konumu, cehaletini göstermemesini, kurnaz olmasını gerektirir. Irgatların çalışma saatlerini ben ayarlayacağım deyince cehaleti ve saflığıyla ırgatların tuzağına düşer. Hikâye boyunca alay konusu olacak. Hem diyalogları, hem ruhi yapısı hem de kurnaz olmaya çalışan çocuksu saflığı, iyi detaylar ve gözlemlerle çok canlı bir şekilde çizilmiş, Hacı’yı etkileyici bir karaktere dönüştürmüştür.
Hırsız ve Ağır Akan Su İstanbul’da geçen hikâyelerdir. Gecekonduların, yoksulların, deniz insanlarının şehir hayatından kesitler sunduğu, yer yer röportaja yakın tanıklıklar dinlettiğiniz hikâyelerdir. Hırsız ‘da denize âşık olan Balıkçı Çakır’ın hikâyesini okuyoruz. Çakır, anlatıcının arkadaşına ait olan kayığı ödünç alır. İşler onun istediği gibi gitmez. Yeterince balık bulamayınca borcunu ödeyemez. Bir süre ortadan kaybolduktan sonra ortaya çıkar ve borcunu öder. Anlatıcı, Çakır’ın hırsızlıktan tutuklandığını gazetelerde okuyacaktır. Çakır, hayatla ve denizle verdiği mücadeleyi kaybedecektir. Çakır karakteri, kentlinin yoksulluk karşısında çaresizliğinin bir örneğidir.
Ağır Akan Su, her şeye gücü yeten, bin bir hüneri olan Kerem Usta’nın hikâyesidir. Kerem Usta’nın gecekonduda yaşayan eşi Almanya’ya çalışmaya gider. Söylentiler biter bitmez eşinin Almanya’da çocukları olduğu söylenir. Bunu duyan Kerem Usta çılgına döner. Karısını öldürmeyi düşünür. Silah alır, Almanya’ya gider ve karısını öldürür. Kerem Usta’nın işe gidiş gelişi ve çevresinden aldığı etki ustaca işlenmiş. Sonunda anlatıcıya güvenir, silahı saklaması için ona verir, karısını öldürmekten vazgeçer. İntihardan kurtardığı genç kızı evine alır. Genç kız, Kerem Usta’nın çocuklarına bakar. Bir süre sonra karısı geri döner. Kerem Usta artık orada kalamaz, hayatları alt üst olur. Ailece kaçarlar ve gecekondu mahalleleri yanıp kül olur. Kerem Usta, tutkusu, çevresinden aldığı etki, deliliği ve saflığıyla şehre göç etmiş insanların tipik özellikleriyle çizilmiş güçlü bir karakterdir. Bir Ada Hikâyesi dörtlüsünde Kerem Usta’nın çağrıştıracağı karakterlere belki çok daha sonra rastlayabilirsiniz.
Sarı Sıcak – Kitap Açıklaması
Sarı Sıcak Anadolu halkının yokluğa, açlığa, unutulmuşluğa karşı verdiği insanüstü mücadelenin hikâyesidir. Pisliğin, sıcağın, sefaletin ortasında bir avuç insanın hayatla aralarındaki ince bağa sımsıkı sarılışlarının ve hayatta kalma çabalarının dramı yirmi iki hikâyede dile getirilir.
“Kemal’in yazım stili yalın ve çarpıcı; köylülerin ağzından bütün insanlık adına konuşuyor.”
– Publisher’s Weekly, (A.B.D.)
“Korkunç bir duyarlık ve acımasız bir şiir.”
– Observer, (İngiltere)
“Sadelik ve dürüstlükle anlatılan bu öyküler insanın belleğine kazınıyor.”
– The Milwauke Journal, (A.B.D.)
“Yoksulluk, boş inanlar, sinekler, toz, ölümüne çalışma, uçsuz bucaksızlık, bitkinlik, yabanlık, yılmazlık. (…)
Çaresizlik doğan acıma ve duyarlığın evrensel boyutları.”
– The Guardian, (İngiltere)
“Köylülerin sefaletini ve sosyal eşitsizliği dile getiren kitaplarıyla Yaşar Kemal, Türkiye’deki son üç kuşağı en derinden etkileyen yazar.”
– Neue Zürcher Zeitung, (İsviçre)
