Sıfıra Doğru

Sıfıra Doğru – Agatha Christie

Karakterler

Nevile Strange: Yakışıklı, ünlü ve karizmatik bir tenisçidir. Dışarıdan bakıldığında özgüvenli, sempatik ve başarılı görünür, ancak derinlerde manipülatif, bencil ve kontrolcü bir kişiliğe sahiptir. İnsanların duygularını ustalıkla yönlendirir, kendini merkezde tutmayı sever. Roman boyunca kurduğu “masum” imaj, gerçekte son derece hesapçı ve soğukkanlı bir zihni gizler.

Audrey Strange: Nevile’in eski eşidir. Sessiz, mesafeli ve ketumdur. Duygularını açıkça ifade etmekten kaçınır. Onurlu, fedakar ve içe dönük bir yapısı vardır.

Kay Strange: Nevile’in yeni eşidir. Genç, canlı, dışa dönük ve enerjik bir karakterdir. Duygularını saklamaz, tepkilerini doğrudan gösterir.

Lady Tressilian: Gull’s Point’teki evin yaşlı sahibidir. Otoriter, sert dilli ve kuralcıdır. İnsanları açıkça eleştirir, duygularını gizlemez. Fiziksel olarak güçsüz olsa da zihinsel olarak baskın ve müdahalecidir.

Superintendent Battle: Cinayet soruşturmasını yürüten polis yetkilisidir. Sessiz, ağırkanlı ve sabırlıdır. Olayları değil, olaylara giden süreci çözmeye odaklanması onu başarıya ulaştırır.

Thomas Royde: Audrey’ye uzun süredir gizlice aşık olan bir karakterdir. Dürüst, sadık ve duygusal olarak derin biridir. Ancak fazla pasif ve kararsızdır.

Ted Latimer: Kay Strange’in arkadaşıdır. Neşeli, açık sözlü ve gözlemci bir yapısı vardır.

Mr. Treves: Yaşlıu bir hukukçudur. Geçmişteki bir davaya dair bilgisi, olayların arka planına ışık tutar.

Konusu

İngiltere sahilindeki bir malikanede bir araya gelen insanların geçmişten gelen kırgınlıklar, kıskançlıklar ve gizli hesaplar nedeniyle adım adım bir cinayete doğru sürüklenmesini konu alır. Roman, bir cinayetin aslında ani bir olay değil, planlı bir geri sayımın yani sıfır noktası sonucu olduğunu gösterir. Merkezde ise insan psikolojisini ustaca manipüle eden bir suçun, sabırlı ve sezgisel bir soruşturmayla ortaya çıkarılması yer alır.

Sıfıra Doğru Özeti

Sıfıra Doğru, bir cinayetin başlangıç değil, aslında birçok hayat çizgisinin yaklaştığı sıfır noktası olduğunu vurgulayan bir fikirle açılır. Yaşlı bir hukukçu olan Mr. Treves, geçmişteki bir davayı hatırlatır. Bu olayın kazadan fazla olduğunu düşündüğünü, üstelik o davadaki çocuğu ayırt edici bir fiziksel işaret sayesinde tanıyabileceğini söyler, ama işaretin ne olduğunu açıklamadan konu kapanır. Ardından hikaye, İngiltere sahilindeki Gull’s Point’te (Lady Tressilian’ın evi) birbirine uyumsuz insanların zorunlu biçimde aynı yere toplanmasına ilerler.

Ünlü tenisçi Nevile Strange, yaz tatilini her yıl geçirdiği bu evde geçiriyordur ancak bu kez hem yeni eşi Kay’i hem de eski eşi Audrey’yi aynı anda getirmek ister. Yaşlı ve otoriter Lady Tressilian bu fikre çok sinir olur ama kabul etmek zorunda kalır. Çünkü Nevile, ailenin eski çevresinden ve evin yakınlarından sayılır. Audrey’nin çevresinde, ona uzun süredir bağlı olan Thomas Royde da vardır. Kay’in yanında ise gençlik arkadaşı Ted Latimer dolaşır. Başından beri evin içinde gerginlik vardır. Eski eş–yeni eş aynı çatı altındadır, Lady Tressilian’ın dili sivridir, geçmişte yaşanan kırgınlıklar ve kıskançlıklar konuşulmasa da odada asılı durur.

Bu huzursuz günlerin hemen ardından Mr. Treves, kaldığı otelde ölü bulunur. Ölüm kalp krizi/doğal neden diye kapatılmaya meyillidir. Fakat bazı ayrıntılar tuhaftır: Treves’in o gece merdivenleri tırmanmış olması ölümü açıklayan bir unsur gibi gösterilir ama o sırada otelde asansörün gerçekten çalışıp çalışmadığı bile çelişkilidir. Yani Treves’in ölümü resmi olarak doğal sayılsa da, okurun zihninde “biri onu susturdu mu?” kuşkusu yerleşir. Çok geçmeden asıl şok gelir: Lady Tressilian, yatağında vahşice öldürülmüş halde bulunur; hizmetçisi Jane Barrett ise baygın/uyuşturulmuş durumdadır. Olay yerindeki deliller ilk bakışta Nevile’i işaret eder. Cinayette kullanılan nesnelerden birinde parmak izi, miras ihtimalleri ve Lady ile Nevile arasında duyulan tartışma… Polis gelir ve soruşturmayı Superintendent Battle yürütür.

Battle, dışarıdan sakin ve ağır görünür ama ayrıntıların peşine düşer. Jane ayıldığında kritik bir şey söyler: Nevile’in Lady’nin odasına uğradığı doğru olsa bile, Jane’in hatırladığı saatlere göre Lady, Nevile çıktıktan sonra bir süre daha hayattadır. Üstelik evde üst katta kirli görünen bir halat, tavan aralığı/çatı katı gibi kullanılmayan bir yerde dikkat çekici biçimde bulunur. Bu, katilin içeriden biri olmak zorunda olmadığını, birinin dışarıdan girip çıkmış olabileceğini düşündürür. Battle ayrıca, herkesin aynı eve toplanması fikrinin tesadüf değil, bir planın parçası olabileceğine odaklanır. Yani cinayet, önceden hazırlanmış bir düzenin merkezidir.

Soruşturma derinleşirken beklenmedik bir gelişme olur: Audrey Strange, Lady Tressilian’ı öldürdüğünü itiraf eder. Ancak Battle, bu itirafın gerçek olmayabileceğini hisseder. Audrey’nin soğukkanlı, ketum ve kendini kolay ele vermeyen yapısı, “başkasını koruyan” türden bir itirafa da uygun görünür. Battle, Audrey’nin geçmişine indikçe evliliğin bitişinin dışarıdan göründüğü gibi “medeni” olmadığını, Audrey’nin Nevile’den korkmuş olabileceğini öğrenir. Ayrıca Audrey’nin geçmişte başka bir ilişki ihtimali varken bunun da trajik biçimde kesildiği ortaya çıkar. Tüm bunlar, Audrey’nin hala Nevile’in etkisinde olabileceği ihtimalini güçlendirir.

Bu sırada kasabanın kenarında yaşayan MacWhirter adlı gözlemci bir karakterin anlattıkları, cinayet gecesine dair yeni bir pencere açar. Karanlıkta birinin suyu kullanarak karşıya geçtiği, ardından eve tırmanır gibi izler bıraktığına dair gözlemler, çatıdaki halatla birleşince tablo netleşmeye başlar. Battle, olayların tek tek anlık bir öfkeyle değil, adım adım kurulmuş bir düzenekle “sıfır noktasına” (cinayete) sürüklendiğini anlar. En kritik hamle, delillerin ve insanların psikolojisinin Audrey’yi asılacak kişi haline getirecek şekilde ayarlanmasıdır: Eski eş, yeni eşin gölgesi, miras gerilimi, Lady’nin sert tavrı… Hepsi aynı cinayetin etrafında birleşecek şekilde yaklaştırılmıştır.

Son perdeye gelindiğinde Battle, sahte yönleri tek tek sökerek Nevile’i köşeye sıkıştırır ve gerçek ortaya çıkar. Cinayetin arkasındaki asıl zihin ortaya çıkar. Plan, Lady Tressilian’ın ölümünü mümkün kılmakla kalmaz. Suçu Audrey’nin üstüne yıkacak şartları da hazırlar. Audrey’nin itirafı da bu baskının ve karmaşık duygusal düğümün sonucudur. Nevile sonunda çözülür ve Battle, cinayeti tesadüflerin toplamı gibi gösteren perdenin aslında ustaca çekildiğini ispatlayarak Nevile’i Lady Tressilian’ın katili olarak yakalatır. Mr. Treves’in ölümü ve geçmişteki bazı kazalar hakkında kuşku sürse de, hepsini mahkemede kesinleştirecek delil her zaman bulunmayabilir. Romanın gerilimi de zaten bu gri alanla beslenir. Finalde Audrey, kendisini gerçekten “gören” ve doğru yerde duran kişiyle (MacWhirter) yeni bir hayata yönelir. Thomas Royde’un duygusal körlüğünün de zamanla dağılacağı sezdirilir. Böylece Sıfıra Doğru, bir cinayeti çözerken aslında cinayete giden yolları kıskançlık, manipülasyon, sosyal baskı ve psikolojik yönlendirmeyi “geri sayım” gibi göstererek tamamlanır.

Sıfıra Doğru – Kitap Açıklaması

Nevile Strange yeni karısı Kay’la çok mutludur. Eylülde Martı Burnu’ndaki halasını ziyaret etmeyi düşünmektedir. Ama aynı zamanda Nevile’in eski karısı Audrey’de orada olacaktır… Agatha Christie’nin ölümsüz eserlerinden Sıfıra Doğru okuyucuyu başından sonuna dek heyecanlı kılmayı başarıyor.

(Tanıtım Bülteninden)