Esir Şehrin İnsanları – Kemal Tahir
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Kemal Tahir |
| Yayınlanma Tarihi: | 1956 |
| Yayınevi: | İthaki Yayınları |
Karakterler
Kamil Bey; yüksek eğitim almış, Avrupa dillerini bilen ve birçok Avrupa ülkesini görmüş kültürlü bir paşa oğludur.
Nedime Hanım: Kamil Bey’i en çok etkileyen isim Nedime Hanım’dır. Kamil Bey’in Galatasaray Lisesi’nden arkadaşı İhsan ile evli olan Nedime Hanım, kocası cezaevine girdikten sonra Karadayı gazetesini tek başına çıkarmaya devam eder. Ayrıca Milli Mücadele’ye gönül vermiş pervasız bir kadın kahramandır.
Nermin Hanım: Kamil Bey’in eşidir. Zenginliğe önem verir ve ülkesi hakkında çok az bilgiye sahiptir.
Enişte İbrahim Bey: Kurtuluş Savaşı sürecinin aslında toplumun her kesiminde desteklenen bir olay olmadığını, özellikle İstanbul halkının daha zengin kesimleri içinde, bu harekete karşı olan, devletin durumundan kendine pay çıkarmaya çalışan bir karakterdir.
Niyazi Efendi: Kuvayı Milliye hareketinin en tutkulu destekçisi gibi gözüken Niyazi Efendi, Nedime Hanım’ın da en güvendiği karakterlerin başında yer alır.
Diğer Karakterler: Fuat Bey, Ayşe, İhsan Bey, Ahmet Bey, Ali Kesğin, Ramiz Efendi, Fatma Hanım, Necati Osman Bey, Rıfat Bey, Nazike Hanım, Hacı Sıtkı
Konusu
Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında Mütareke Dönemi’ni konu alan Esir Şehrin İnsanları, İstanbul’un direnişini ve Osmanlı toplumunun bu süreçteki tavrını gerçekçi bir şekilde ele almaktadır. Eserde üç temel tip vardır: “İstanbul hükümeti yanlıları”, “Kuvayimilliyeciler” ve “ülkenin durumunu umursamayanlar”.
Esir Şehrin İnsanları Özeti
Kamil Bey, Selim Paşa’nın oğludur. Vatansever Kamil Bey, Birinci Dünya Savaşı başladığında İspanya’dadır. Kamil Bey’in eşi Nermin hamiledir. Savaşın başında Madrid Büyükelçiliği’nde görev yapan Kamil de büyükelçiliğe giderek vatanı için ne yapması gerektiği konusunda fikir sahibi olur. İşlerinin bozulmasıyla Kamil ve Nermin vapurla İstanbul’a gelirler. İstanbul’a geldiklerinde kızları Ayşe altı yaşına basar. Küçük olmasına rağmen çok olgun bir kızdır. Romanda dikkat çeken bir diğer olay da asker Mehmet Ali’nin intihar mektubunun bulunmasıdır. Mehmet Ali 21 yaşında genç bir askerdir. Şehit olmak isteyen Mehmet Ali, şehit olamadığı için kendini suya atarak cezalandırır. Mektubu okuduklarında Türk halkının umutsuzluklarından şikâyet ettiğini görür. İstanbul’a gelen Kamil ve eşinin kalacak yeri yoktur. Nermin’in teyzesinin akşam yemeğine konuk olurlar.
Halasının kızı şımarık ve şımarık bir kızdır. Bu yeni boşanmış kız, sürekli olarak Batı’ya olan hayranlığından bahseder. Nermin’in halasının eşi tüccardır. Sabriye, Anadolu’nun zor zamanlarını çok iyi biliyormuş gibi anlatır. Sabriye ve Kamil birlikte eğlenmek için Garden Bar’a giderler. Sabriye, Kamil Bey’e kötü duygularla yaklaşır ve Kamil’e Musul’daki mülkünü satmasını söyler. Mükemmel bir varlığı olmadığını söyler. Sabriye’nin bu durumundan sonra Kamil Bey annesinin evinde yaşamaya karar verir. Evi onarır. İstanbul yeniden işgal edilir. Geçim kaynağı bulmakta zorlanan Kamil, kitap çevirmeye karar verir. İlk çevirisi Don Kişot’tur. Kamil, Fransızca ve İngilizce bilmektedir. Resim yapmayı ve çevirilerle uğraşmayı sever. Abdülhamid’in vezirinin oğlu olmasına rağmen yoksulluk çeker. Dedesinden kalan mirası sorgular ama hiçbir şey çıkmaz. Kamil Bey adliyeye gider. Kamil, Ahmet’le tanışır. Ahmet, Kız İhsan’ın Kuvayı millîye taraftarı olduğu için kürek cezasına çarptırıldığını söyler. Abdullah Ağa isimli bir kişinin de Kuvayı millîye taraftarı olmadığı için hapse atıldığını söylüyor.
İhsan’ın eşi Nedime Hanım, “Karadayı” adlı bir dergi çıkartır. Bayan Nedime hamile. Ona yardım etme duygusu Kamil’i rahatlatır. Kamil bu dergide çalışmaya karar verir. Kamil, dergiye para bulmak pahasına fildişi heykelini satar. Kamil Bey gazeteciliği bu ortamdan anlar. Bu iş onun sayesinde daha da anlam kazanır. Karadayı dergisindeki çalışmaları ona sorumluluk verir. Bu dergi ile Milli Mücadele’yi desteklediği ortaya çıkar. Nedime Hanım, Kamil Bey’e Niyazi’yi anlatır. Anadolu’ya yardım için vapur kiralanacak. Bu para gerektirir. Kamil Bey, feribotla bir üzüm sandığı içinde evrak gönderecek. Belgelerin Ankara’ya gönderilmesi planlar. Kamil, Ramiz Efendi’ye gidecek olan sandıkla suçüstü yakalanır. Kamil Bey sorguya alınır. Paşanın oğlu olduğu için fazla zorlamazlar. Kamil tüm suçlamaları reddeder. Nedimeyi korumaya çalışır. Tutuklanan Ahmet Nedime’yi suçlasa da Kamil Bey onları kendisine inandırır. Ramiz Efendi’yi sorguya çekip döverler. Nermin, karısı Kamil’i resim malzemeleri ve eşyalarından dolayı cezaevine gönderir. Kamil’in eşi Nermin, Milli Mücadele’ye karşı taraftır. Buna rağmen Kamil, vatanı için davasından vazgeçmez. Kamil nedimeyi korumaya kararlıdır. Nedime’ye hiçbir şekilde ihanet etmez. Bunu ülkesi için yapıyor. Ramiz Efendi’nin eşi İnönü Zaferi’nin kazanıldığını haber verir. Ramiz Efendi serbest bırakıldı. Kamil, on yıl ağır çalışma cezasına çarptırılır. Paşa onun oğlu olduğu için üç yıllık hapis cezası indirilir.
Esir Şehir Serisi
| 1. Esir Şehrin İnsanları | 2. Esir Şehrin Mahpusu | 3. Yol Ayrımı |
Esir Şehrin İnsanları – Kitap Açıklaması
“Esir Şehir Üçlemesi” edebiyatımızın güçlü ve klasikleşmiş ismi Kemal Tahir’in başyapıtlarındandır. Her büyük ve klasik yapıt gibi, bir ya da birden çok problematiği mükemmel bir biçimde işleyen bu nehir roman dizisinin ilk kitabı olan “Esir Şehrin İnsanlarında Kemal Tahir, Mütareke Dönemi Osmanlı aydınının ve İstanbul’unun destansı direnişinin ve mücadelesinin benzersiz bir fotoğrafını çekmektedir.
Kurtuluş Savaşı öncesinin anlatıldığı pek çok roman yazılmıştır kuşkusuz, ama hiçbiri bu denli edebi ve ölümsüz olamamıştır.
“Türkiye’yi, Türkleri sahiden tanımak isteyen yerli yabancı herkes Kemal Tahir’i okumak,
Anlamak zorundadır.”
