Mai ve Siyah

Mai ve Siyah – Halid Ziya Uşaklıgil

Karakterler

Ahmet Cemil: Başarılı bir lise hayatı sürerken, son sınıfta babasını kaybeder ve hayat mücadelesine çok erken yaşlarda başlar. Hayalleri olan geç adam, babasının ardından kız kardeşi İkbal’in ölümü ve âşık olduğu Lamia’nın evlenmesiyle tüm hayalleri yıkılır.

Hüseyin Nazmi: Ahmet Cemil’in yakın arkadaşıdır. Ayrıca şiire düşkün ve Laima’in abisidir.

İkbal: Ahmet Cemil’in kız kardeşidir. Babasının ölümünden sonra aile bağları güçlenmiş ve aileye bağlılığı artmıştır.

Lamia: Hüseyin Nazmi’nin kız kardeşidir. Güzel ve bir o kadarda alımlı bir kızdır. Ahmet Cemil’in kendisine olan ilgisinden haberdar değildir.

Vehbi Efendi: Ahmet Cemil’in kız kardeşi ikbal ile evlenen, küstah, durmadan içen bir adamdır. Eşi hamileyken başka kimselerle gönül eğlendiren biridir.

Konusu

Yazar, Mai ve Siyah’ta bir dönemin sosyo-kültürel durumunu gözler önüne sermiştir. Yazar romanda dönemin hayatını Ahmet Cemil’in gözünden okuyucuya aktarmaya çalışmıştır. Dönemin tüm toplumsal sorunlarını gündeme getiren bir roman, Yazarın kendi dönemindeki bazı sorunları kahramanları aracılığıyla okuyucularına anlatmıştır.

Ayrıca Yazar bu romanında kendi kuşağının şair idealini ele almakta, zaman zaman çok gerçekçi çizgilerle o dönemin sanat ve basın dünyasını tasvir etmektedir.

Mai ve Siyah Özeti

Babasının ölümünden sonra okulu büyük zorluklarla tamamlayan Ahmet Cemil, kız kardeşine ve annesine bakmak için çalışmak zorunda kalır. Bu konuda yapabileceği pek bir şey yoktur. Çünkü yabancı dil bilmekten başka bir şey bilmiyor. Tüm çalışmalarını şiir üzerine yoğunlaştırmak ona kalsa; edebiyatımıza başka bir yön vermek istiyor. Ancak yaşam mücadelesi onunla çok genç yaşta tanışır.

Ali Şekip ve Hüseyin Nazmi gibi arkadaşlarıyla ana tartışma konusu budur. Raci gibi kendisini kıskanan ve arkasından dedikodular çıkaran birine rağmen şiirde bireyler yaratacağına inanıyor. Ahmet Cemil bir yandan bu sarışın, uzun saçlı, mavi gözlü, kalem parmaklı delikanlı Hüseyin Nazmi’nin kız kardeşi Lamia’yı sever. Tek derdi onunla evlenmek, ona layık bir yuva kurmaktır. Ama bu mümkün mü? Bu olabilir mi? Hep bunun hayalini kurar.

Zavallı genç, okuldan mezun olduktan sonra çok zor günler geçirir. Ekmeğini kazanır, ama ne pahasına! Böyle insanlardan para kabul etmeye zorlanması onun için çok zordur. Başka seçenek yoktur. Dayanamadığında bu sefer kitapçılara polis romanları çevirmeye çalışır. O zamanlar çok az olan bu kitapçılar da onun derisini yüzüyor. Gece gündüz yaptıkları anlamsız çeviriler için çok az para ödüyorlar. Ne bu tür eserleri tercüme etmek ister, ne de parasını üzülerek almak ister.

Ahmet Cemil bir gün Mirat-ı Şuun gazetesinde çalışmaya başlar. Hayatı az çok düzenlidir. Hatta gazete sahibinin oğlu Vehbi Efendi, Ahmet Cemil’in kız kardeşi İkbal ile evlenir. O sırada Süleymaniye’de eski bir evde yaşayan Ahmet Cemil, ablasını mutlu görmek için çok güzel bir düğün yapar. Ancak bu evlilik, o dönemin evlilik koşulları nedeniyle başarılı olamayacaktır. Evli insanlar daha önce birbirlerini tanımadıkları için uyumsuzdur. Vehbi Efendi çok kaba, durmadan içki içen, kibirli bir insandır. O kadar aşağılık bir adamdır ki, karısı hamileyken yemeklerini okşayarak onları eğlendirir. Ahmet Cemil bu zulümlere dayanamaz. Bir gülle dokunmasına dayanamadığı biricik kız kardeşinin dövülmesine, hatta dövülmesine razı olmayacaktır. Bir gece Vehbi, İkbal’i o kadar dövüyor ki, durumunu düşünmeden onu tekmeliyor, zavallı kadın çocuğunu aldırıyor. Ahmet Cemil çıldırmış bir halde kendini arkadaşı Ali Şekip’in dükkânına atar. Annesinden aldığı küpe ve yüzükleri kasada rehine vermesi için Ali Şekip’e gitti. Kız kardeşini ölümden kurtarmak gerekiyor. Hiçbir önlem zavallı İkbal’i ölümün pençesinden kurtaramaz.

Hüseyin Nazmi, uzak bir görevle dışişlerine atanır. Ahmet Cemil bir gün onu ziyarete gider. Bir ay sonra ülkeyi terk edecek olan Hüseyin Nazmi, mutlu olacağını düşünerek Ahmet Cemil’e bir haber daha verir. Ahmet Cemil, Lamia’yı evlendirirken, Lamia’ya ait anıların kırıntılarını bir kez daha yaşar. Bunlar Lamia’nın çocukluğuyla ilgilidir. Aklında, kızın ailesinin ısrarıyla evlenmeyi kabul ettiğini hayal eder. Bir an aşkını itiraf etmeyi düşünür. Ancak yoksulluğu ve işsizliği düşündüğünde, bir yuva kuramayacağını kabul eder.

Önce abisi, sonra Lamia… Geriye ne kaldı? Onun işi mi? Genç adam, hayatı boyunca yazdığı şiirlerini bir an bile tereddüt etmeden yakar. Gözlerinden hayat yaşlar ve ağzında acı bir tatla seyreder. O büyünün artık bir anlamı kalmaz.

Kısa Bilgiler

• Mai etimolojik olarak Arapça bir kelime olup mavi demektir.
• Eser aşırı duygusal ve romantik bir romandır.

Mai ve Siyah – Kitap Açıklaması

Halid Ziya’ya kadar, romancı muhayyilesiyle doğmuş tek muharririmiz yoktur. Hepsi roman veya hikâye yazmaya hevesli insanlardır.

-Ahmet Hamdi Tanpınar-

Tereddütsüz söyleyeceğim ki yazdıklarımın hiçbirisini yazmamış olmak ihtimalini o kadar büyük bir hüzün duymayarak düşünebiliyorum. Fakat Mai ve Siyah için böyle değil! Onu yazmış olmak isterdim. Ve pekiyi etmişim ki yazmışım. Onun için, eksiklikten arınmıştır, baştan ayağa meziyettir demiyorum. Fakat onda hemen bütün ben varım, benim bir daha geri gelmeyecek olan emellerle, hülyalarla ve onların yanı başında hüsranlarla, elemlerle dolu olan gençliğim var. Hatta yalnız benim değil… Bütün gençler var… Memleketimin bedbaht gençliği var. Sizler varsınız…

-Halid Ziya Uşaklıgil-

Kitap olarak ilk defa 1898’de basılan Mai ve Siyah’ın bu baskısı hazırlanırken Halid Ziya’nın romandaki düzenlemelerini de içeren 1938 baskısı esas alındı. Bu iki baskı karşılaştırılıp yıllardır süregelen hatalar tek tek saptandı. Açıklamalı notlarla ve ilk baskıdan görsellerle zenginleştirilen roman, yazarın üslubuna müdahale edilmeden günümüz Türkçesine uyarlandı. İlk defa okuyucuyla buluşmasının üzerinden yüz yılı aşkın zaman geçse de bu başyapıt, hâlâ tefrikasına başlanıldığı günkü kadar yeni. O günden bugüne, ülkenin bütün kuşaklarınca okundu, tartışıldı, tekrar tekrar yorumlandı. Daha önemlisi, hep sevildi. Çünkü Mai ve Siyah, bizim romanımız.

(Tanıtım Bülteninden)

Sosyal Medyada Paylaş