Dakikalar İçinde Atatürk ve Dünyası – İlber Ortaylı
| Tür: | Araştırma – Tarih |
| Yazar: | İlber Ortaylı |
| Yayınlanma Tarihi: | 2023 |
| Yayınevi: | Kronik Kitap |
Konusu
Cumhuriyetin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün doğumundan, büyüdüğü Selanik şehrine, ailesine, askeri hayatına, özel hayatına, Kurtuluş Savaşı’na; İnönü Savaşları’ndan Büyük Taarruz’a, Cumhuriyetin kuruluşundan Lozan ve Montrö’ye, çok partili hayata geçişten devrimlere, Atatürk’ün kitap sevgisinden çocuklarla ilişkisinden vefatına kadar hayatının her yönünü inceliyor.
Dakikalar İçinde Atatürk ve Dünyası Özeti
Atatürk, 1881 yılında Selanik’te doğdu. Daha sonra kendi doğum günü tam olarak bilinmediğinden doğum günü olarak 19 Mayıs olarak ilan eder. Babası Ali Rıza Bey aydın bir insandır. Gümrük memuru olarak ve ticaretle uğraşan zengin bir kişidir. Oğlu Mustafa’nın iyi bir eğitim almasını istiyordu. Ancak genç yaşta ölmesi, Mustafa Kemal’in erken olgunlaşmasını sağlayan etkenlerden biriydi. Annesi Zübeyde Hanım o dönemde kızların okuması pek yaygın olmasa da en azından okuma yazma öğrenebilmişti. Bu nedenle kendisine Zübeyde Molla denilmiştir. Kendisi ders çalışamasa da çocuklarının eğitimine önem verdi. Çocukları arasında özellikle Mustafa’ya çok düşkündür. Kocası Ali Rıza Bey’in vefatından sonra ikinci kez evlendi. Annesi Mustafa’nın mahalle okuluna gitmesini istiyordu. Babası ise onun Şemsi Efendi Mektebi’nde yeni bir eğitim alması taraftarıydı. İlk birkaç gün mahalle okuluna giden Mustafa, daha sonra Şemsi Efendi okuluna giderek her iki tarafın da gönlünü kazandı.
Şemsi Efendi okulundan Selanik askeri ortaokuluna geçti. Kemal ismi kendisine buradaki hocası tarafından verilmiştir. Askeri Rüştiye’de düzen önemli olmakla birlikte matematik ve coğrafyaya da eşit önem veriliyordu. Burada öğretilen coğrafya ileride Mustafa Kemal’in Çanakkale Savaşları sırasında çok işinize yarayacaktır. Daha sonra Manastır Askeri Hazırlık Okulu’na başlayan Mustafa Kemal’in fikir hayatı büyük ölçüde burada şekillendi. Sırada başkent İstanbul’daki Harp Okulu var. Bu okulda askeri eğitimin yanı sıra dil eğitimi de verilmektedir. Harbiye ve Erkan-ı Harb sınıfları şehzadelerin, şehzade çocuklarının ve sıradan halkın bir arada eğitim gördüğü sınıflardı. Erkan-ı Harb okulları, ıslahat çabasında olan Osmanlı ordusuna asker yetiştiriyordu. Çoğunlukla dil eğitimi, matematik, coğrafya ve sanat dersleri aldıkları, sosyeteyle kaynaşabildikleri, toplumun her kesiminden bilgi sahibi olabildikleri bir okuldu. Buradan Kazım Karabekir, Fevzi Paşa, Esat Paşa gibi birçok isimle arkadaş oldu. O okuldaki topçu sınıfına Mühendisler adı verildi. İsmet Paşa (İnönü) de mühendis olarak oradaydı.
Mustafa Kemal de başlangıçta İttihatçıydı. Ancak hemen bu gruptan soğudu ve uzaklaştı. İttihatçılar arasında yer alan Enver Paşa ile yıldızları barışamadı ve birbirlerinden zevk alamadı. Bir süre sonra 1911’de Trablusgarp savaşı çıktı. Mustafa Kemal bu savaşa “Gazeteci Şerif” unvanıyla gönüllü olarak katıldı. Trablusgarp’ta bulunduğu sırada önce Balkan savaşları, ardından da Birinci Dünya Savaşı başladı. Birinci Dünya Savaşı, tarihimizde kaderimizi değiştiren, toprakların bizim kalmasını sağlayan en önemli savaşlardan biri olarak görülüyor. Savaş hem denizden hem de karadan yapıldı. Karadaki komutan Mustafa Kemal’di. Artık “Anafartalar Kahramanı” olarak anılmaya başlandı.
Çanakkale Savaşı’ndan sonra birçok olay yaşandı. Mondros Mütarekesi imzalandı. Sevr Antlaşması ortaya çıktı. Wilson ilkeleri yayınlandı. İstanbul işgal edildi. Ülke açıkça bölünüyordu. Mustafa Kemal bu sırada 9’uncu Ordu Müfettişiydi. Bu sıfatla Samsun’a gönderildi. 16 Mayıs 1919’da yola çıkan Bandırma Vapuru, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaştı. Ve Kurtuluş Savaşı faaliyetlerinin altyapısı oluşturulmaya başlandı. Havza Genelgesi, Amasya Genelgesi, sonrasında yapılan Erzurum Kongresi, bu kurultayda kurulan Temsil Heyeti, bu heyetin başına Mustafa Kemal Paşa’nın getirilmesi ve Ankara’da BMM’nin kurulmasıyla Milli Mücadele ruhu çok güçlendi. Daha sonra yapılan Sivas Kongresi ile birlikte alınan kararla. İstanbul Hükümeti’nin Londra Konferansı’na katılmasıyla ancak yetkili makamın BM olduğunu belirtmesiyle Ankara Hükümeti resmen tanındı ve ardından işgalci devlerden Fransa ile Ankara Antlaşması imzalandı. Sovyet Rusya ile imzalanan Moskova Antlaşması, iç isyanların bastırılması, vatana ihanet yasasının çıkarılması, istiklal mahkemelerinin kurulmasıyla isyanların bastırılması ve aynı zamanda savaş. Atalarımız bu ülkeyi hem iç hem de dış sorunlarla aynı anda mücadele ederek kazandılar. Gerçek bir mücadele verdiler. O halde Atatürk’ün amacı ülkeyi zenginleştirmek ve muasır medeniyetler seviyesine çıkarmaktı. Bunun sonucunda Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.
Dakikalar İçinde Atatürk ve Dünyası – Kitap Açıklaması
TÜM YÖNLERİYLE ATATÜRK’ÜN HAYATI
“100. yılı dolayısıyla Cumhuriyet tarihimizin en önemli safhasını, Kurucu Önderimiz ve askerî çevrelerde Türkiye’nin Ebedî Başkomutanı olarak kabul edilen Mareşal Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatını ve dünyasını anlatan bu kitabı neşretmeyi uygun gördük.”
İlber Ortaylı
Dakikalar İçinde Atatürk ve Dünyası, Cumhuriyet’in kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün doğumundan yetiştiği Selanik kentine, ailesine, askerlik yaşamına, özel hayatına, Millî Mücadele’ye; İnönü Muharebelerine, Büyük Taarruz’a, Cumhuriyet’in kuruluşuna, Lozan ve Montreux’ye, çok partili hayata geçiş dönemine, devrimlere, Atatürk’ün kitap sevgisine, çocuklarla ilişkisine ve ölümüne kadar yaşamının her yönüyle inceliyor. Bunların yanında İsmet İnönü, Fevzi Çakmak, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Halide Edip Adıvar, Ayşe Afet İnan, Celal Bayar, Börekçizâde Rifat Hoca gibi siyasetten sanata, edebiyata, askerliğe, musikiye kadar etrafındaki isimlerle ilişkilerini ele alıyor.
Dakikalar İçinde Atatürk ve Dünyası, Osmanlı’nın son dönemini ve Cumhuriyet’in ilk yarısını merkeze Kurucu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü alarak konulara göre özel seçilmiş görseller eşliğinde sunuyor.
(Tanıtım Bülteninden)
