Cehaletten Kurtulma Sanatı – Kim Kimdir? – A. M. Celal Şengör
| Tür: | Deneme |
| Yazar: | A. M. Celal Şengör |
| Yayınlanma Tarihi: | 2024 |
| Yayınevi: | Masa Kitap |
Konusu
Kitapta Celal Şengör’e göre tarihe etki eden, topluma fayda sağlamış veya örnek teşkil etmiş isimlerin hayatı, düşünce biçimleri, o kişilerin yaşamış olduğu çevrenin özellikleri ile birlikte anlatılmıştır. Yazar, kitabın bir biyografi antolojisi olmaktan çok onların düşünce tarihinin de ele alınması gerektiğini savunur.
Cehaletten Kurtulma Sanatı – Kim Kimdir? Özeti
Kitap, kısa bölümler halinde Celal Şengör’e göre tarih ve günümüzdeki önemli kişiliklerin hayatlarının anlatılmasından oluşur. Ancak bir tarihi figürün sebep olduğu önemli bir keşif anlatılırken sadece süreçten değil aynı zamanda onu etkileyen diğer tarihi figürlerden, yaşadıkları toplumun demografik özelliklerinden de söz eder. Buna örnek olarak Galileo gösterilebilir. Galileo, 17. yüzyılda bilim devrimini başlattığında yaşamış olduğu toplum, yoğun bir şekilde İncil ve Tevrat etkisi altında olan ve bunu tek hakikat kabul ederek bunun dışına çıkamayan bir toplumdur. Galileo, bu bilginin dışına Hollanda’da geliştirilmiş bir teleskoptan haberdar olarak çıkar ve kilisenin bilgilerini çürütür. Aynı şekilde Aristo’nun “Doğal hareket daireseldir.” fikrini de o çürütmüştür. O dönemde kardinal teleskop için “O teleskobun içinde şeytan var.” diyerek Galileo’nun teleskobundan bakma fikrini reddetmiştir. Buradan hareketle söylemek mümkündür ki her kaşif muhakkak kendinden öncekilerden ya da dönemindekilerden etkilenmiştir. İnsanlar boşlukta yaşamazlar, toplum içerisindedirler. Ancak tarihe etki etmiş olan insanlar toplum baskısına karşı çıkmış ve fikirlerinin izinden tutkuyla gitmiş insanlardır. Eğer toplum baskısı aşılamaz bir durum olsaydı tarihteki bilimsel sıçramaların hiçbiri gerçekleşmezdi. Bu bilim değil diğer tüm konularda da geçerlidir. Örneğin, Cengiz Han, Timur, Atatürk gibi dehalar kendinden önce kullanılmış olan askeri teknikleri terkedip yeni yöntemler kullandıkları için bir çok zafere imza atabilmişlerdir. Bu sebeple tarihte kanunlar, kurallar her ne olursa olsun kişiler düşünce tarzları ile dünyayı değiştirebilecek etkilerde bulunabilmiştir.
Celal Şengör, kendi kişisel başarısında da büyük insanların biyografi okumaya çokça zaman ayırmış ve onların düşünce tarzlarından etkilenmiştir. Bu sebeple onların şahsi hayatlarını anlatırken onların düşünce tarzlarını ve bu düşüncelere hangi kıvılcımların neden olduğuyla ilgilenmiştir. Tarih nasıl okunursa okunsun insanlık sürekli değişim halindedir. Özellikle gelişen teknoloji ile beraber dünyamızı, canlıları, kendi neslimizi daha iyi tanıyoruz. Ancak bu teknolojik gelişmeler aynı zamanda doğaya bir tehdit halinen de gelmektedir. Ancak bu konuyu dert edinen ve bu konuda bir şeyler yapma çabasında olan insanlar bilgili insanlardır. 14. yüzyıldaki dünyayı etkileyen büyük veba salgınından bir doktorun bulduğu bir fikir sayesinde kurtulunmuştur. Celal Şengör’e göre bilim dışında bir kaynağımız yoktur ve serbest sanatla uğraşılmadan da yaratıcılık körüklenemez. Bu kitabı da bu yolculuklara insanları ortak etmek ve onları daha iyi anlamamıza yardımcı olmak amacıyla yazdığını söylemiştir.
Kitapta biyografileri yer alan isimler şunlardır: Atatürk, İsmet İnönü, Sabiha Gökçen, Kazım Taşkent, Fuat Köprülü, Hasan Ali Yücel, Cengiz Han, Timur, Fatih Sultan Mehmed, İlber Ortaylı, Fatih Altaylı, Eduard Suess, Charles Darwin, Isaac Newton, Nikola Tesla, Albert Einstein, Carl Sagan, Hanna Reitsch, İbn Sina, Ömer Hayyam, Katip Çelebi, Evliya Çelebi.
Cehaletten Kurtulma Sanatı – Kim Kimdir? – Kitap Açıklaması
Tarihte kanunlar veya kurallar değil, kişiler ve onların şahsî dehâları önemlidir. Tarihin doğal kanunları olduğunu zannedenler hep hüsrana uğramışlardır. Onun için bu kitapta okuyucularıma, birkaç büyük insanın çarpıcı bulduğum yönlerini anlatmak istedim. Bu ve benzeri insanlar hayatta bana kılavuz oldu. Jeolojiyle uğraşmadığımda, zamanımı genellikle bu tür büyük adamların biyografilerini okumaya ayırmışımdır. Fakat bu biyografilerde kişilerin sosyal çevresinden ziyade fikirleriyle ve onları nasıl geliştirdikleriyle ilgilendim. Okuyucularımdan da burada hayatından kesitler okuyacakları kişilerin fikirlerine odaklanmalarını rica edeceğim. Hangi kıvılcım bu fikirlerin oluşmasına sebep olmuştur, hangi yöntem veya yöntemler bu fikirlerin gelişmesini sağlamıştır, bu fikirler arasında başarısız olanlar olmuş mudur, olmuşsa niçin olmuştur? Bunlara dikkat edilmesini bilhassa istirham edeceğim.
Nasıl okunursa okunsun, insanlık tarihi esasında sürekli bir gelişim ve evrim tarihidir. Artık mağaralarda yaşamıyoruz. Yeni teknoloji dünyamızı ve dolayısıyla bizleri, onun üzerinde yaşayan diğer hayvan ve bitkileri tehlikeye atmaktadır. Ancak şuna dikkat çekmek isterim, bu tehlikeyi fark eden de buna karşı tedbirler üreten de düşünen ve bilgili insanlardır.
Büyük Atatürk, milletinin makûs talihini ancak bilim ve hür sanat sayesinde yenebileceğini görmüş ve bunu milletine empoze etmeye çalışmıştır. Bugün onun yolundan ayrılmaya çalışan bazı bedbahtlar cehaletin ürünleridir. Bu sebepledir ki bu küçük kitabı, çeşitli alanlarda cehaletle savaşmayı kendilerine hayat düsturu edinmiş insanların hikâyesini anlatmak ve bu hikâyeye ortak olmak maksadıyla siz okuyucularıma sunuyorum.
Celal Şengör
(Tanıtım Bülteninden)
