Onuncu Köy – Fakir Baykurt
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Fakir Baykurt |
| Yayınlanma Tarihi: | 1961 |
| Yayınevi: | Literatür Yayıncılık |
Karakterler
Öğretmen: Her gittiği yerde yerel ağalar ve zenginlerle sürtüşen, köylüleri, aydınlatmak ve onların zenginler tarafından ezilmesinin önüne geçmek isteyen karakterdir.
Durana: Damalı köyünün ağası, köylüyü ezen ve çıkarları için kullanan türlü çeşit kirli işlere bulaşan bir adamdır.
Demirci Veli: Ortaköy’ün demirci ustasıdır.
Konusu
Durana isimli köylünün kızı Asiye’yi okula göndermek istememesiyle başlayan roman, bir köy öğretmeninin mevcut zihniyeti değiştirme mücadelesini konu alır. Bu konudaki temel sorun karma eğitim kavramıdır. Gerçekten de Durana, oğlunu okula göndermesine rağmen kızını okula göndermeyi reddediyor; Dolayısıyla onun ana muhalefeti eğitim değil, karma eğitimdir.
Onuncu Köy Özeti
Köy enstitüsü mezunu olan öğretmen, çalıştığı diğer köylerden sürgün olarak bu köye gelmiştir. Bu köy Burdur’un Damali köyüdür. Bu öğretmen, dinin insanları uyuşturduğunu düşünen bir adamdır. Köylüleri zulme uğramaktan kurtarmaya çalıştığı için diğer köylerden sürgün edilir.
Damalı köyün zengin adamı Durana, zengini fakiri ikiye bölen bir adamdır. Bu yüzden öğretmen ve Durana çatışmaya başlarlar. Durana’nın kızını okula göndermez, köyün otlaklarını kendi malı gibi yetiştirir. Köylüler öğretmeni de arkalarına alarak Durana ile boğuşmaya başlarlar. Durana, öğretmeni öldüresiye döver ve siyasi arkadaşları aracılığıyla bu köyden kovar. Bu haksız sürgünü hazmedemeyen öğretmen, Ortaköy’de demirci olarak çalışmaya başlar. Ancak Ortaköy’ün verimli tarlaları beyler tarafından köylülerin elinden alınır. Bu sefer öğretmen Demirci Veli’nin yanındadır ve beylere aldıkları üründen pay vermeyi reddederler. Siyasetçiler devreye girer ve Demirci Veli’ye baskı uygulanmaya başlar. Jandarma Komutanı bile Demirci Öğretmen ile uğraşmaya başlar. Bunun üzerine köyde yaşayamaz hale gelir. Köylüler, kendilerine yardım eden bekâr öğretmeni evlendirmeye çalışır. Öğretmeni Gülşen adında bir köy kızıyla tanıştırırlar. Öğretmen bu köydeki adaletsizliğe tahammül edemez ve burada evlendiği Gülşen ile köyden kaçar ve Yaşarköy’e gelirler.
Halide kuş sürüleri bu köye gelir ve köylülerin başlarına oturup gözlerini oyarlar. Köyün imamı ise kuşları Allah’ın ihmali olarak göstererek engel olmaya karşı çıkar. Öğretmen köylüleri bu konuda uyarır ve köy meydanında başlarına konan kuşları öldürür. Bu köyde öğretmen kendini Tanrı’ya meydan okuyan Prometheus olarak görmüş ve insanları uyandırdığı için çok mutludur.
Onuncu Köy – Kitap Açıklaması
Türkiye’nin binlerce köyünden biridir Damalı. Tıpkı diğerleri gibi, bu köyün muhtarı, bekçisi, eğitmeni, arlısı arsızı, her bir şeyi vardır. Tabii, bir de öğretmeni…
O eğitim ordusunun neferlerinden biridir. Yemede içmede, gezmede tozmada değildir gözü. Dünyaya doymadan, güzel evler, temiz sular, bakımlı çocuklar, çocukları uysallaştırmayan okullar görmeden ölürüm diye korkmaktadır. Köylere aydınlığı götürme savaşında yenilmekten bir de… Gel gör ki, bu uğurdaki mücadelesi çetin geçer Öğretmen’in. Verdiği savaşta köylüyü yanına alıp, haksızlığın, yolsuzluğun karşısında durdukça, doğruları söyledikçe yerinden edilir. Dahası, çok sevdiği mesleğinden. Ama Öğretmen yılmaz. Işığını saça saça o köy senin, bu köy benim dolanır. Böyle böyle, yolu Onuncu Köy’e düşer. Burada da onu benzer bir mücadele beklemektedir.
