Meyyale – Hıfzı Topuz
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Hıfzı Topuz |
| Yayınlanma Tarihi: | 1998 |
| Yayınevi: | Remzi Kitabevi |
Karakterler
Meyyale: Padişahın haremine girerek açlık ve sefaletten kurtulan güzel ve bir o kadarda şansız kızdır.
Pertevniyal Valide Sultan: Oğlu için her şeyi göze alan bir Osmanlı sultanıdır.
Hasan Hilmi Bey: Saraya yakın bir padişahtır. Meyyale ile evlidir.
Abdülaziz: Osmanlı Şehzadesidir.
Çeşmidil: Meyyale ile beraber Pertevniyal Valide Sultan tarafından alınan ve Ailesi Rus baskılarından kaçan bir Kafkas kökenli göçmendir.
Konusu
Romanda, 40 günlük bir bebekken annesiyle İstanbul’a getirilen ve Rusların Kafkasya saldırıları sırasında Saray’da Pertevniyal Valide Sultan ile birlikte büyüyen Ubıh asıllı Meyyale’nin evliliği, önce besteci Nevres Paşa’ya, ardından vezir Hasan Hilmi Paşa ile evlilikleri beraber sarayda yaşanan aşk serüveni konu edinmiştir.
Meyyale Özeti
Abdülaziz henüz şehzade iken, yani tahta çıkmadan önce annesi Pertevniyal Kadınefendi’nin bir torunu vardır. Osmanlı Sarayı’nda bir şehzadenin padişah olmadan önce baba olması yasaktır. Bunun üzerine Pertevniyal Kadınefendi, torunu Yusuf İzzettin’i tavan arasında gizlice büyütmeye karar verir. Çocuğun ileride yalnızlıktan sıkılmaması için o dönemde Rusya’nın Kafkasya saldırıları sırasında İstanbul’a göç etmek zorunda kalan Kafkas kökenli iki kız çocuğu satın alınarak Yusuf’la birlikte büyütülmeye ve eğitilmeye başlanır. Saray’da. Pertevniyal Hanımefendi, çocuklardan birine Meyyale, diğerine ise Çeşmidil adını verir.
Pertevniyal, genç bir kızdır ve evlilik yaşı olarak kabul edilen on dört yaşına geldiğinde Valide Sultan’ın isteği üzerine Sultan Abdülaziz’in yakın arkadaşı Nevres Paşa ile evlenir. Ancak paşanın yaşlılığı ve bunun sonucunda ortaya çıkan uyumsuzluk nedeniyle bu evlilik kısa sürmüş ve Meyyale Saray’a dönmüştür. Günlerini mutsuz ve sıkıntılı geçirir. Pertevniyal Valide Sultan’ın gönlü bundan hiç memnun değildir. Üç yıl sonra Pertevniyal Valide Sultan, Meyyale’yi bu sefer kendisinden on yaş büyük olan Hasan Hilmi Paşa ile evlendirir. Çeşmidil ise, birlikte geçirdikleri gecenin sabahında padişah Abdülaziz tarafından haznedarlığa kadar yükseltilir.
Abdülaziz, en güvendiği kişiler -Serasker Hüseyin Avni Paşa, Sadrazam Rüştü Paşa, Danıştay Başkanı Rüştü Paşa, Donanma Nazırı Kayserili Ahmet Paşa, Mektep Harp Komutanı Süleyman Paşa ve Şeyhülislam Hayrullah Efendi- ve Sultan Murat tarafından tahttan indirilir. V. Murat onun yerine getirilir. . Abdülaziz’i Topkapı Sarayı’na götürürler ve orada ona kötü davranırlar. Bu tedaviye daha fazla dayanamayan Abdülaziz intihar eder. Oğlunun intiharına inanmak istemeyen Pertevniyal Valide Sultan’ın hayatı kararır. Sonunda onu bir malikâneye kilitlerler.
Murat’ın saltanatı da uzun sürmez. Saltanatı yıkılır ve tahta Sultan Abdülhamit geçer. Bu olay üzerine Pertevniyal Valide Sultan’ın üç aylık işkence dolu günleri sona erdi. Meyyale, kocası Hasan Hilmi Bey’den izin alarak Pertevniyal Valide Sultan’ı konağa getirir ve birlikte kalmaya başlarlar. Abdülhamit, Abdülaziz’in akrabalarını saraydan uzak küçük yerlere tayin eder. Hasan Bey de bundan payını alır ve İçel’e vali olarak atanır. Yazın köşkte, kışın köşkte geçen hayatından adını bile duymadığı bir taşra şehrine gitmek Meyyale’yi çok üzer. İlk kızı Rebia dört yaşına girdi ve ikinci kızı Makbule bir yaşına girdi. Meyyale, Pertevniyal Valide Sultan’a veda eder ve çocuklarıyla birlikte yola çıkar. Pertevniyal Valide Sultan o günlerden sonra çok yaşamadı. Aksaray’da yaptırdığı Valide Camii’nin yanındaki türbeye defnedilir. Hasan Hilmi Bey, İçel ile başlayan atama serisine Yozgat, Kütahya ve Elazığ ile devam ediyor. Elazığ’dan sonra İstanbul’a dönerler. Meyyale Hanım’ın İstanbul’dan vefat eden on iki yılda iki kızı daha oldu. İstanbul hayatları uzun sürmez. Altı ay sonra Konya’ya, ardından Hicaz’a tayin edildiler. Daha sonra İstanbul’a atanırlar. Meyyale Hanım için İstanbul’un gösterişli atmosferinde yaşamak taşra şehirlerinin boğucu ve sıkıcı havasından kurtulmak kadar keyifli değildir. Annesi Şuhucihan (Fatma) Hanım’ın beklenmedik ölümü ve Pertevniyal Valide Sultan’ın başına gelenler onu perişan eder. Kızlarıyla iyi geçinemez, arkadaş olamaz. O kısır ve kaprisli bir kadın olur. Zaman zaman sinir krizi geçirir ve depresyona girer. Konakta kızlarını, halalarını, cariyelerini ve hizmetçilerini her zaman sert ve kasvetli bir havayla karşılar. Hiçbir taviz vermeden konaktaki otoritesini korumaya çalışır.
Meyyale, son yıllarda kocasının kendisine eskisi gibi bakmadığı sonucuna varır. Derin bir depresyona girer ve rastgele nedenlerle kocasıyla tartışmaya başlar. O mutsuz. Ancak son yıllarda eşiyle düzgün bir ilişkisi olmamıştır. Duyarlılık ve güvensizlikler Meyyale’yi çıldırtmaya başlar. Bu gerilim ve huzursuzluk ortamında birbirlerinin hayatını zehirlemeye başlarlar. Bu arada Sivas Valiliği’ne Hasan Hilmi Bey atandı. Ancak Meyyale, kızlarıyla birlikte İstanbul’da kalmak istemektedir. Çaresiz kalan Hasan Hilmi Bey tek başına Sivas’a gider. Orada çevre baskılarının etkisiyle ve kendi isteği doğrultusunda İstanbul’a haber vermeden Hayriye Hanım’la evlendi. Yanında Sivas’a getirdiği aşçı Salih Ağa, bu olay karşısında çok sevdiği Meyyale Hanım’a haber vermesi gerektiğini düşünerek İstanbul’a bir mektup yazar. Durumun farkında olan Meyyale çocukları da alarak Sivas’a taşınır. Orada Hasan Hilmi Bey’e hakaret eder. Onu mutsuz ve huzursuz etmek için Sivas’tan ayrılmaz. Hasan Hilmi Bey, hamile eşi Hayriye Hanım’ın yaklaştığı günlerde geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etmiştir.
Meyyale Hanım tüm bunlardan kendini sorumlu tutar. Suçluluk duygusundan rahatsız olur ve kimseyle tanışmak veya konuşmak istemez. Hasan Hilmi Bey’in cenazesi kaldırıldıktan sonra İstanbul’a döner ve kendini yalıya kapatır. Karısının ölümünden sonra o da on altı yıl sonra dünyaya küskün, kızlarına bakmadan ve gülümsemeden ölür…
Meyyale – Kitap Açıklaması
Hıfzı Topuz’un, çeşitli belgelerden, sandıklarda saklanan aile mektuplarından ve Pertevniyal Valide Sultan’ın 1880’lerde dikte ederek yazdırdığı ‘Sergüzeştname’sinden yola çıkarak kaleme aldığı bu tarihsel romanda, on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü sırasında yaşanmış olan bazı olaylar anlatılıyor.
Romanda, Ruslar’ın Kafkasya’ya saldırıları sırasında, 40 günlük bebekken annesiyle birlikte İstanbul’a getirilen ve Saray’da Pertevniyal Valide Sultan’ın yanında büyüyen Ubıh kökenli Meyyale’nin, önce besteci Nevres Paşa, sonra da vezir Hasan Hilmi Paşa ile evlilikleri, Saray’da yaşanan gizli bir aşk serüveni, cariyelerin ve haremağalarının çileleri sergileniyor.
ertevniyal Valide Sultan’ın 117 yıl boyunca gizil kalan ve Hıfzı Topuz tarafından ortaya çıkarılan anıları, o dönemin siyasi entrikalarını, Abdülaziz’in devrilmesi ve intiharını, Abdülhamit dönemindeki günümüzü aratmayan yolsuzlukları, baskı ve işkenceleri, yargısız infazları, şeriatçıların devrimlere ve Batılı eğitime karşı direnişlerini aydınlatıyor.
