Mülksüzler – Ursula K. Le Guin
| Tür: | Bilim – Kurgu |
| Yazar: | Ursula K. Le Guin |
| Yayınlanma Tarihi: | 1974 |
| Yayınevi: | Metis Yayıncılık |
Konusu
Arsa, ‘Anarres’ ve ‘Urras’ adlı ikili bir dünya sisteminde gerçekleşir. Anarres, Odocu anarşistlerin dünyasıdır, Urras kapitalistlerin ve devletçilerin dünyasıdır. Hikâye, Shevek adlı bir Anarrestinin Urras’a gitmesiyle başlar.
Mülksüzler Özeti
Mülksüzler ütopik bir roman. Bu roman, Urras ve Anarres adlı birbirinin uydusu olan iki gezegen arasında geçiyor. Laia Asieo Odo adlı Urraslı kadın, bu gezegende kapitalist yaşama karşı bir anarşist hareket başlatmış ve bu hareketin sonunda bir grup Odonlu, her yönden zengin ve varlıklı olan Urras’tan ayrılarak çöl ve kum gezegenine göç etmiştir. Anarres. Odoncular, Anarres’te tam bir anarşik düzende yeni bir yaşam kurarlar. Ne yazık ki, Laia Asieo Odo, Annarres’i hiç göremez, çünkü büyük göçten önce ölür.
Romandaki olaylar, Anarres’e yapılan büyük göçten yaklaşık yüz elli yıl sonra başlar. Romanın kahramanı Shevek hala bir çocuktur. Shevek’in içinde yaşadığı anarşist dünya oldukça ilginçtir. Bu dünyada aile kavramı yoktur. İnsanlar birlikte yaşamaya karar verirlerse çiftler halinde istedikleri kadar yaşayabilirler. Ancak evlilik resmi bir boyut kazanmaz. Anarres’te formalitenin yeri yok zaten. Çünkü Anarres herhangi bir güçten, patrondan, hükümdardan veya mülk sahibinden uzaktır. Bu dünyada hem eşcinsellere hem de eşcinsellere yer var. Doğan çocuklar, özel bir anlayışla ebeveynlerine ait değildir. Bu nedenle çocuklar, kendilerine bakmak için kurulmuş yurtlarda kalmaktadır. Ancak çocuklarıyla ilişkilerini sürdürmek isteyen ebeveynler. Bilgisayarlar çocuklara isim verir. Bu isimlere soyadı eklenmez. Anarres için unvan önemsizdir. Ayrıca isimler, kadın ve erkek arasında bir ayrım olduğunu gösterecek türden değildir. Kadın ve erkek arasındaki ayrım Anarres’te olmayan bir şeydir. Anarres, paranın geçmediği bir yerdir. Kimsenin özel mülkiyeti yoktur. Her şey herkesindir. İnsanlar kendilerine verilen odalarda yaşarlar. Yemeklerini büyük yemekhanelerde yerler. Çalışmada gönüllülük esastır. İnsanlar rekabet veya kâr hırsı ile değil, topluluk duygusuyla hareket eder. Anarres’te yükümlülük yoktur, özgürlük vardır.
Anarres’in bir üyesi olan Shevek, küçük yaşlardan itibaren fiziğe ilgi duymaya başlar ve kısa sürede ünlü bir fizikçi olur. Sabul adında bir fizikçi, Shevek’in gelişmesine yardım eder. Shevek çalışmayı seven ve bunun için uzun süre yalnızlığa ihtiyaç duyan biridir. Sabul ile ortak bir çalışmaya imza attıktan sonra kendini çok geliştirir. Öyle ki Sabul’u geride bırakır. Bu elbette Sabul’u kıskançlık ve rekabete sürükler. Shevek’in üzerinde çalıştığı şey devrimci bir teoridir. Anarres kurallarına göre, Shevek bu teoriyi onay için Sabul’a sunar. Ancak Sabul teoriyi onaylamaz. Shevek meseleyi anlar. Onun için önemli olan kendi itibarı değil, teorinin topluma mal edilmesidir. Bu nedenle Sabul’a, dilerse teoriyi kendi adı altında yayınlayabileceğini söyler. Sabul hemen kabul eder ve Shevek’in teorisini biraz sansürle kendi adı altında yayınlar.
Bütün bunlar olurken, Shevek Tanvel ile evlenir ve Sadık adında bir kızı olur. Teorisini oluştururken ailesini ihmal etse de karısına ve kızına karşı büyük bir sevgisi vardır. Ancak, Sabul’a kendi işini verdiğine pişman olur. Bazı olaylardan sonra Shevek de bilim enstitüsünden atılır. Daha sonra arkadaşlarıyla bir dernek kurdu ve teorisinin tam metnini sansürsüz olarak basar. Bu olay, Anarres’te Shevek ve ailesiyle karşı karşıya gelmesine neden olur. Tanvel, kocasını Urras’a gitmeye teşvik eder; çünkü Shevek’in Anarres’te can güvenliği yoktur. Shevek bu teklifi kabul eder ve yeni bilimsel çalışmalar yapmak ve bu çalışmaları insanlığın hizmetine sunmak için kardeşçe duygularla Urras’a gider.
Kısa Bilgiler
- Mülksüzler 1975’te bilimkurgu dünyasının 2 büyük ödülü olan Hugo ve Nebula ödüllerini almıştır.
- Mülksüzler uzun süre bilimkurgu ya dâhil edilmemiştir. Türkiye’de de bilimkurgu serilerine dâhil edilmesi 90’lı yıllardaki basımlarıyla gerçekleşmiştir.
Mülksüzler – Kitap Açıklaması
“…Vermediğimiz şeyi alamazsınız, kendinizi vermeniz gerekir. Devrim’i satın alamazsınız. Devrim’i yapamazsınız. Devrim olabilirsiniz ancak. Devrim ya ruhunuzdadır ya da hiç bir yerde değildir.” Konuşmasını bitirirken, yaklaşan polis helikopterlerinin gürültüsü sesini boğmaya başladı.
“Romanım Mülksüzler, kendilerine Odocu diyen küçük bir dünya dolusu insanı anlatıyor; Odo romandaki olaylardan kuşaklarca önce yaşamış, bu yüzden olaylara katılmıyor, ya da yalnızca zımnen katılıyor, çünkü bütün olaylar aslında onunla başlamıştı.
“Odoculuk anarşizmdir. Sağı solu bombalamak anlamında değil: kendine hangi saygıdeğer adı verirse versin bunun adı tedhişçiliktir. Aşırı sağın sosyal-Darwinist ekonomik özgürlükçülüğü de değil; düpedüz anarşizm: eski Taocu düşüncede öngörülen, Shelley ve Kropotkin’in, Goldmann ve Goodman’ın geliştirdiği biçimiyle. Anarşizmin baş hedefi, ister kapitalist isterse sosyalist olsun, otoriter devlettir; önde gelen ahlaki ve ilkesel teması ise işbirliğidir (dayanışma, karşılıklı yardım). Tüm siyasal kuramlar içinde en idealist olanı anarşizmdir; bu yüzden de bana en ilginç gelen kuramdır.”
Gönderen: Murat Çelik
