Vezir Gambiti

Vezir Gambiti – Walter Tevis

Karakterler

Beth Harmon: sakinleştirici ve alkol bağımlılığı ile mücadele verdiği yetimhane ki çocukluğundan öğrendiği satranç ile bir satranç dehası haline gelen Beth’i ana karakterdir.

Alma Wheatley: Beth’i küçük yaşlarda evlat edinerek kaybettiği çocuğunun yerine koymak istemiştir. Çalkantılı bir aile ilişkisi vardır. Kocasının onu terk etmesi onu yalnızlığa sürüklemiş ve sürekli alkol alır hale gelmesine neden olmuştur. Beth’e destek vererek satranç turnuvalarına girmesine yardımcı olmuştur.

Mr. Shaibel : Beth’in santrançı öğrendiği karakterdir. Beth’in kaldığı yetiştirme yurdunda ki hademedir. Tek başına satranç oynarken Beth’in satranç ile tanıması vesile olmuştur. Aynı zaman da kendisinin Beth tarafından çok iyi bir oyuncu olduğu söylenmiştir. Kendisi Beth’e satrançı öğretmiş ve Beth’in duygularını kontrol etmesine yardımcı olmuştur.

Jolene: Beth’in ailesini kaybettikten sonra yetiştirme yurdunda tanıştığı arkadaşıdır. Yetiştirme yurdundaki sakinleştiricileri biriktirip akşamları tek bir kere de hepsini içtiğinde kafa yaptığını Beth’e söylemiştir. Beth’in sonraki dönemlerde sakinleştiricilere bağımlılığı da bu noktada ortaya çıkmıştır.

Borgov: Rusya’nın en iyi satranç oyuncusu olarak kabul edilen karakterdir. Rusya’daki karşılaşmada Beth ile finalde karşılaşıcaktır. Son derece zeki ve soğuk kanlı bir karakterdir.

Benny Watts: Dönemin ABD satranç şampiyonu olan karakterdir. Beth’i karşılaştığı ilk turnuvada yenmiştir. Çok iyi bir oyuncudur. Daha sonra Beth’i ABD şampiyonu olmasından dolayı final maçı için hazırlayanlar arasındadır.

Townes: İlk karşılaştığı satranç oyuncusu, daha sonrada Harmon’inin küçük yaşlarda hayranlık duyduğu karakterdir. Karakter daha sonraları gazeteciliği tercih ederek satranç oynamayı bırakmıştır.

Konusu

Walter Tevis’in 1983 tarihli Amerikan romanı olup, satranç dehasının sekiz yaşından yirmi iki yaşına kadar yaşadıklarını ve dünyanın en iyi satranç oyuncusu olma yolculuğunda madde bağımlılığına karşı verdiği mücadele anlatılacaktır. Bir oluşum romanı veya olgunlaşma hikayesi de denilir. Evlat edinme, feminizm, satranç, uyuşturucu bağımlılığı ve alkolizm gibi konuları ele alan kitap, aynı zamanda Netflix mini dizisi için uyarlanmıştır.

Vezir Gambiti Özeti

1950’lerde bir yetimhanede, küçük bir kız müthiş bir satranç yeteneği sergiler. Ancak yıldızlığa uzanan umulmadık yolculuğunda bağımlılıkla mücadele etmek zorunda kalır.  çocukluğunda, Büyük Usta rütbesine muzaffer yükselişine kadar izini sürüyor. 9 yaşındayken yetimhaneye gönderilen Beth olağanüstü bir satranç becerisi geliştirir. Ancak çocuklara verilen yeşil sakinleştiriciye karşı bağımlılığı da giderek artar.  Beth Harmon, sessiz, somurtkan ve görünüşe bakılırsa önemsizdir ta ki ceza olarak indiği katta bir satranç ustası ile tanışana dek. İşte orada satranç oyununu oynar. Duyguları keskinleşir, düşünceleri daha netleşir ve hayatında ilk kez kendini tamamen kontrol altında hisseder. 16 yaşına geldiğinde ise bir anda kendini banliyödeki kafa karıştırıcı yeni yaşamın içinde bulan ergen Beth, lisedeki sınıf arkadaşlarını inceler ve bir satranç turnuvasına katılma planı yapıp turnuvayı kazanır. Evlat edinmiş annesinin de vermiş olduğu destekle gözünü daha ileri seviyelere diker. Basınında büyük ilgi odağı haline gelmeyi başaran Beth ise gözünü Las Vegas’taki turnuvalara diker.

Her oyunda rakibinin yanı sıra koca bir geleneğe karşı da hamle yapıyor. Durumu tartıyor, geleceği öngörüyor, rakibinin aklını okumaya çalışıyor ve taşları yerinden oynatıyor. Satrancın siyah beyaz dünyasında zirve dahillere her zaman açık olsa da gerçekte işler bundan biraz farklı işliyor.

Yorum

Beth ve Annesinin alkol, eğlence ve turnuvalar boyunca birbirlerine gerçek bir anne ve kız gibi bağlanmaları Beth’in alkole ilk tanışmasına vesile olmuştur. Bir insanın kendi başına alkol ve uyu… bağımlılığından sevdiği bir uğraşı ile kurtulmasını anlatmaktadır. Bu süre de pek çok dost ve destekçi ile karşılaşacaktır.

Vezir Gambiti – Kitap Açıklaması

“Nabokov’un Lujin Savunması ve Zweig’ın Satranç’ı gibi klasiklerin arasına Vezir Gambiti de katılıyor artık.”

The Financial Times

Vezir Gambiti, feminizme, satranca, bağımlıklara dair hem bir yetişkinliğe adım romanı hem bir gerilim hikâyesi hem de bir spor macerası. Farklı türlere dokunan ve birçok konuya dair söyleyecek sözleri olan bu roman, bilimkurguyu da suç hikâyeleri kadar rahatlıkla yazabilen, çok yönlü bir akla sahip Walter Tevis’in kaleminden çıkabilirdi sadece.

Sekiz yaşında ve hayatta yapayalnız kalmış Beth Harmon diğerleri arasında göze batmayan, sıradan bir çocuktu, ta ki ilk gördüğü andan itibaren aklını çelen bu garip oyunla tanışana kadar. Bu altmış dört karelik tahta üzerinde bambaşka bir gelecekle karşılaşan Beth adım adım, her hamlesinde didinip çabalayarak kadınlara kapalı satranç camiasının zirvesini hedeflemekte. Her oyunda rakibinin yanı sıra koca bir geleneğe karşı da hamle yapıyor. Durumu tartıyor, geleceği öngörüyor, rakibinin aklını okumaya çalışıyor ve taşları yerinden oynatıyor. Satrancın siyah beyaz dünyasında zirve dâhilere her zaman açık olsa da gerçekte işler bundan biraz farklı işliyor.

Walter Tevis, Vezir Gambiti’nde zekâ dolu ve usta işi bir oyunu tek bir cinsiyete sıkıştırmaya çalışanları ezip geçerken dâhi bir kadının en az yaptığı hamleler kadar girift iç dünyasını sıkı bir serüvenle anlatıyor.

“Beth Harmon muazzam bir karakter. Vezir Gambiti ise Tevis’in yazdığı en kusursuz roman.”

Jonathan Lethem

“Vezir Gambiti baştan aşağı eğlenceli. Birkaç yılda bir, sadece zevki ve mahareti nedeniyle tekrar okuduğum kitaplardan.”

Michael Ondaatje

(Tanıtım Bülteninden)