Yeni Turan – Halide Edib Adıvar
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Halide Edib Adıvar |
| Yayınlanma Tarihi: | 1912 |
| Yayınevi: | Can Yayınları |
Karakterler
Hamdi Paşa: Kaya’yı elde etmek için elinden geleni ardına koymayan Yeni Osmanlı Partisi’nin lideridir.
Oğuz: Yeni Turan Partisi’nin lideri ve Kaya’nın sevdiği adamdır.
Samiye (Kaya): Milletini seven ve Milleti için mücadele eden ve bunu yaparken de her şeyi göze alan karakterdir. Vatan ve Milleti için hiç sevmediği bir adamla dahi evlenmeyi düşünür.
Asım: Romandaki anlatıcı ve Lütfi Bey’in yeğenidir.
Konusu
1908 yılında ilan edilen II. Meşrutiyet sonrası ortaya çıkan siyasî ve sosyal olayları konu edinir.
Yeni Turan Özeti
Dönemin iki siyasi partisi Yeni Osmanlılar ve Yeni Turan’dır. Oğuz Bey Turan Partisi’nin lideridir. İki parti arasında fikir ayrılıkları olsa da devletin bekası için çaba harcarlar. Yeni Turan yönetimde Türklerin söz sahibi olmasını, Yeni Osmanlı ise Osmanlı İmparatorluğu’nu oluşturan tüm tebaanın söz sahibi olmasını istiyor. Yeni Turan Partisi, kadınların desteğini almak için Cuma günleri faaliyet gösteren Cuma okullarını açar. Mahalle camilerinin yanında küçük odalarla açılan bu okullarda kadınlara eğitim verilir. Kaya adını kullanan Samiye burada ders veren hocalardan biridir. Oğuz Bey ve Kaya’nın geçmişten gelen kalp sorunları vardır. Yeni Osmanlılar partisinin başkanı Hamdi Paşa, Oğuz’u hapse attırır ve Oğuz Bey’in tutuklanmasının kaldırılması karşılığında Kaya’ya onunla evlenme teklif eder. Kaya, davası uğruna bunu kabul eder ve sonra hastalanır. Oğuz Bey daha sonra vurulur. Kaya ise bunu Lütfi Bey’in yaptığını düşünür ve evi terk eder.
Kısa Bilgiler
- Türk edebiyatının ilk siyasal/ideolojik romanı kabul edilir.
- Meşrutiyet döneminde geçen ütopik bir romandır.
- Yazar, eserinde Türkiye’nin 1930’lu yıllarını tasarlamış ve “adem-i merkeziyet (federasyon)” biçimini savunmuştur.
- Romanda Türkçülük bilinci vurgulanmış; Türk olmak, kültürel birlik anlayışı ile açıklanmıştır. Romanı yazdığı yıllarda Türk Ocağı’nın çalışmalarına katılan ve Ziya Gökalp ile tanışma fırsatı bulan Halide Edip’in Türkçülük akımı etkisinde yazdığı tek eseridir.
- Eserde, Ziya Gökalp’in etkisi belirgin biçimde görülür.
Yeni Turan – Kitap Açıklaması
“Evet, aşiret değil, dünyadan namı kalkmış masal insanları olmamak için bunu istiyorum. Neden korkuyorsunuz? Farz ediniz ki ademi merkeziyet bir dereceye kadar dağıtsın, bunu Türk kanının, faaliyetinin, hayatının büyük bir kısmını zaten vererek dağıtmaktan iyi değil mi? Bu olmayacağına emin olunuz; kendi parlamentosu, memleketi ve hükümeti fena bile olsa kendi kendini idare etmeyi -Arap, Kürt, Ermeni vesaire- elbet başka isimler ve milletlerin bir lokması, ikinci derecede tabisi olmaya tercih edecektir.”
Osmanlı Devleti’nin çöküş sürecinin yoğun biçimde hissedilebildiği kritik dönemde, biraz da “can havliyle” yazılan Yeni Turan, birçok bakımdan düşündürücü ve eklektik bir gelecek projeksiyonu ortaya koyar. Zengin ve güçlü Türkiye hayaline temel olarak benimsediği ideoloji, henüz emekleme çağında olan Türkçülüğün bir varyantıdır.
Kaleme aldığı her metinle yeniden tartışılan Halide Edib’in bütün eserleri, gözden geçirilmiş baskılarıyla Can Yayınları’nda.
(Tanıtım Bülteninden)
