Siyah Lale – Alexandre Dumas
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Alexandre Dumas |
| Yayınlanma Tarihi: | 1870 |
| Yayınevi: | İş Bankası Kültür Yayınları |
Karakterler
Albay Van Deken: Prens III. Willem van Oranje’nin yaveri.
Cornelis de Witt: Hollanda Başbakanı Johan de Witt’in kardeşi.
Cornelis van Baerle: Lale yetiştiricisi, doktor, Cornelis de Witt’in vaftiz oğlu.
Gryphus: Buitenhof ve Loevestein hapishanelerinin görevlisi.
Isaac Boxtel: Cornelis van Baerle’nin kıskanç komşusu.
Johan de Witt: Hollanda Başbakanı.
Prens III. Willem van Oranje: 1672’de De Witt kardeşleri tasfiye ederek ülkenin başına geçen prens.
Rosa: Gryphus’un kızı.
Van Systens: Haarlem Belediye Başkanı ve Çiçek Üreticileri Derneği Başkanı.
Konusu
Hollanda tarihinde “lale çılgınlığı” olarak bilinen dönemin üzerinden 30 yıl geçmiştir. Johan de Witt ve kardeşi Cornelis idam edilir. Hollanda tarihinin en acı günlerini yaşarken, Çiçek Üreticileri Birliği ilk siyah laleyi yetiştiren kişiyi ödüllendireceğini duyurur. Cornelis van Baerle adında genç bir doktor, ilk siyah laleyi yetiştirmek için harekete geçer ancak kaderi onun arzusunu hapishane, aşk ve fedakarlıkla sınayacaktır.
Siyah Lale Özeti
Hollanda’nın Dordrecht kentinde zengin ve asil bir tüccarın oğlu olan Cornelis van Baerle, aynı zamanda Hollanda Başbakanı’nın kardeşi Cornelis de Witt’in de vaftiz oğludur. Tıp eğitimini tamamladıktan sonra 1668 yılında 24 yaşındayken babasını kaybeder. Babasının ölümünden sonra büyük bir miras alan Cornelis, kendisini lale yetiştiriciliğine verir ve zenginliği sayesinde kısa sürede bu alanda uzmanlaşır. Evde kendi imkanlarıyla uzun yıllar lale yetiştiren ve önemli başarılara imza atan komşusu Isaac Boxtel, Cornelis’in bu girişiminden memnun olmayınca, ilk başta komşusunun lale soğanlarıyla rekabet etmeye, hatta yok etmeye çalışır ancak sonunda karar verir. Kalkar ve bütün gün gizlice penceresinden onu izlemeye başlar. Haarlem’deki Çiçek Üreticileri Birliği; Büyük, lekesiz, siyah bir lale yetiştirene yüz bin gulden ödül verir. Ancak o dönemde koyu renkli lale bile üretilemediğinden bu yarışmayı kazanmak pek mümkün görülmez. Yarışmaya birçok kişi gibi katılan Cornelis, kısa sürede lalelerinin rengini koyulaştırmayı başararak siyah kaleye ulaşmaya yaklaşır.
Ocak 1672’de Dordrecht’i ziyaret eden Cornelis de Witt, kardeşi Johan’ın Mösyö Louvois ile yazışmalarının bulunduğu bir zarfı vaftiz oğluna emanet eder. Evi pencereden izleyen Isaac bu teslimata tanık olur. Isaac, yedi ay sonra Cornelis de Witt’in tutuklandığını öğrenince komşusunu suçlar. Ertesi gün, Hollanda Başbakanı Johan de Witt ve kardeşi Cornelis de Witt, 20 Ağustos 1672’de Lahey’de linç edilerek öldürülür. Cornelis de Witt’in bu olaydan kısa bir süre önce yazdığı, Cornelis van Baerle’ye mektupları yakmadan yakmasını söyleyen uyarı notu alır. bunları açarak aynı gün Cornelis van Baerle’ye ulaşır ancak notu alır almaz evi askerler tarafından basılan Cornelis van Baerle tutuklanarak yargılanmak üzere Lahey’e götürülür. O gece İshak komşusunun bahçesine girer ama aradığı soğanı bulamaz. Evin içindeki çiçek atölyesinde bulamayınca Cornelis’in soğanı üç parçaya böldüğünü öğrenir ve tutuklanırken soğanı yanına aldığını fark ederek Lahey’e gitmeye karar verir.
Lahey’de hapsedilen Cornelis, huysuz gardiyan Gryphus’un iyi kalpli kızı Rosa ile tanışır. Cornelis 23 Ağustos’ta mahkemeye çıkarıldı ve kısa bir duruşmanın ardından ölüm cezasına çarptırılır. Cezasının iki saatten kısa sürede infaz edileceğini öğrenen Cornelis, kendisiyle ilgilenen Rosa’ya aşkını ilan eder ve vaftiz babasının notunun bulunduğu kâğıda sarılı siyah lale soğanlarını büyütüp alması için Rosa’ya verir. İdam edildikten Cornelis darağacına götürülür, ancak idam edilmeden hemen önce hayatının bağışlandığını ve ömür boyu hapis cezasına çarptırıldığını öğrenir. Loevestein Kalesi’ne götürülen Cornelis, yazdığı mektubu zamanla yakalayıp evcilleştirdiği güvercinlerle birlikte Rosa’ya gönderir. Bir süre sonra Rosa belirir. Mektubu aldığını ve babasının Loevestein Kalesi’ne atandığını anlatır. İki aşık her akşam buluşur, Rosa lale yetiştirir ve Cornelis ona okuma-yazmayı öğretir. Isaac ise Jakob Gisels takma adıyla hapishaneye gelip gitmeye ve Gryphus ile buluşmaya başlar. Bir gün Gryphus, Cornelis’in hücresine yaptığı baskın sırasında Cornelis’in lalelerinden birini bulur ve çiçeği ayağıyla ezer. Ancak Isaac yaptığını öğrenince çok sinirlenince pişman olur.
Rosa, her gün hapishaneye gelmeye devam eden İshak’tan gizlice siyah lale yetiştirmeyi başarır ancak yarışmayı düzenleyen derneğe mektup gönderirken İshak gizlice kızın odasına girer, siyah laleyi çalar ve doğrudan alır. Haarlem’e. Lalenin çalındığını gören Rosa, üçüncü ve son lale soğanını da yanına alır, babasına haber vermeden ata binerek Haarlem’e gider ve Haarlem Belediye Başkanı ve Çiçek Üreticileri Birliği Başkanı Van Systens’in yanına gider. Ancak Van Systens, Rosa’yı ciddiye almaz. O dönemde De Witt kardeşleri tasfiye eden ve 21 yaşında ülkenin başına geçen Prens III. Willem van Oranje kara lale haberiyle şehre gelir. Prens belediye başkanının odasına girdiğinde Rosa’nın sorununu açıklamaya çalıştığını görür. Kendisini derneğin üyesi olarak tanıtır ve Rosa’nın hikayesini dinler. Rosa başına gelen her şeyi anlatır. Ayrıca yanında getirdiği üçüncü lale soğanını da delil olarak gösteriyor; Üstelik bu soğanın sarılı olduğu kâğıtta Cornelis de Witt’in el yazısını gören Prens, Cornelis van Baerle’nin masum olduğunu anlar.
Siyah laleyi yetiştiren kişiye verilecek ödül için 15 Mayıs 1673’te Haarlem’de büyük bir tören düzenlenir. Ödülü almayı bekleyen Isaac ve prensin isteği üzerine güzel bir kıyafet giyen Rosa ayrı ayrı tören alanına gelir. Prensin emriyle Haarlem’e getirilen ve idam edilmek üzere götürüldüğünü düşünen Cornelis, sahnede Prensin ödülü Rosa’ya verdiğini görür. Beyin kanaması geçiren ve yaşadığı şaşkınlık ve korku nedeniyle olay yerinde hayatını kaybeden Isaac’i gören Cornelis, hırsızın eski komşusu olduğunu anlayınca şaşırır.
Yüz bin gulden ödülünü alan Cornelis ve Rosa evlenir ve Dordrecht’e döner. Boxtel’in evi müzayedede satışa çıkar ve Cornelis bu evi ve bahçesini satın alarak kendi bahçesine katar. Gryphus, damadının bahçesindeki çiçekleri koruyor. Cornelis ve Rosa’nın 1674 ve 1675’te doğan iki çocukları olur. Oğlanın adı Cornelis, kızın adı ise Rosa koyarlar.
Siyah Lale – Kitap Açıklaması
Alexandre Dumas (père) (1802-1870): On dokuzuncu yüzyılda Avrupa’yı saran siyasal ve sosyal çalkantıları yaşamasına rağmen daha çok on altıncı ve on yedinci yüzyılın tarihi olaylarını konu alan üç yüzden fazla roman yazdı. Yaşadığı dönemin sevilen ve en çok okunan romantik yazarlarından biridir. Siyah Lale romanı, yazarın Monte Cristo Kontu, Demir Maske gibi en tanınmış eserleri arasında yer alır. Hollanda tarihinde “lale çılgınlığı” olarak bilinen dönemin üzerinden otuz yıl geçmiştir. Johan de Witt ve kardeşi Cornelis idam edilmiştir; Hollanda, tarihinin en sancılı günlerini yaşamaktadır, bu sırada Çiçek Üreticileri Derneği ilk siyah laleyi yetiştiren kişiyi ödüllendireceğini ilan eder. Cornelis van Baerle adındaki genç bir doktor, ilk siyah laleyi yetiştirmek için harekete geçer, ama yazgısı onun bu arzusunu hapisle, aşkla ve fedakârlıkla sınayacaktır.
(Tanıtım Bülteninden)
