Dizboyu Papatyalar – Tomris Uyar
| Tür: | Hikayeler |
| Yazar: | Tomris Uyar |
| Yayınlanma Tarihi: | 2016 |
| Yayınevi: | Yapı Kredi Yayınları |
Konusu
Tomris Uyar’ın aile içi şiddet, evlilik ve aile kurumu, benlik, arayış, pişmanlık temalarını konu edinmiştir.
Dizboyu Papatyalar Özeti
Dizboyu Papatyalar, Sekiz öyküden oluşur.
- Dizboyu Papatyalar
- Hakların En Güzeli
- Emekli Albay Halit Akçam’ın İki Günü
- Yaz Suyu
- Şen Ol Bayburt
- Ömür Biter Yol Biter
- Limanda
- Aykırı Dal Üstüne
Dizboyu Papatyalar
Şermin, oğlu Hasan’ın iki yaşından beri banka müfettişi olduğu için sık sık yurtdışına çıkmak zorunda kalan Orhan ile evli bir kemancıdır. On beş yıllık mutlu aile tablosuna rağmen, istediği ve gezilerde özlediği kalabalığı bulamadığı ve okuldayken hayalini kurduğu ideallerin halkla bütünleşemediği için yüreği artık buz gibi Ankara ayazları kadar soğuktur. Sığındığı alkol bile acısını iyileştiremedi. Mart maçının son Pazar günü, her zamanki gibi konyağını içerken, gazetede “Dizboyu Papatyalar” yazan bir reklam görür. Kendine “Dizboyu Papatyalar’’ın ne anlama geldiğini sorar. Sonunda ne zaman olduğuna karar verir: “Seni seviyorum, hadi, hoşçakal, bir gün o sahil kafesinde yanına oturup iki dostça kadeh alabilmek istiyorum”. Böyle düşünerek evden çıkar, paltosunu kapar ve tabutu olarak gördüğü kemanını arkasında bırakır. Çünkü inşa edilen bu şehir onun gibi bir çığlık gibi içinde sıkışıp kalanlar için değildir.
Hakların En Güzeli
Küçük yaşta kardeşiyle baş başa kalan genç kız, tarla çapalamaktan ve çocuk gibi sevdiği kardeşine bakmaktan yorulur ve bir ortakçıyla anlaşma yapar. Ortakçı kısa sürede genç kızın karısı olur. Ancak talihsiz kız bilinmeyen bir nedenle yatalak kalınca adam, “Uyuduğu için artık tarlada çalışamaz, en azından yatakta bir iş bulsun. Yüzü hala çok güzeldir. Bize gelen ve gidenlerden mi?” Bunu söyleyerek karısını satmaya karar veren kayınbiraderi Hüseyin öfkelenir ve eniştesini vurarak on yıl hapis cezasına çarptırılır. Dışarı çıktığında sabıkasından dolayı iş bulamayınca Taksim’den Beyoğlu’na “bütün meyhanelerde, genelevlerde, sazlarda, pasajlarda, diskoteklerde, uzun saçlı oğlanların uğradığı yerlerde” kiralık katil olarak anılmaya başlar. Kırk yaşına geldiğinde öldürme kararı alırken duygusallaşmaya başlar.
Emekli Albay Halit Akçam’ın İki Günü
Bir zamanlar haylazlığıyla ünlü olan Keş Halil, şimdi apartman yöneticisi emekli Albay Halit Akçam o sabah her zamankinden farklı, kaygısız ve neşeli uyanır. Bir süre dışarıyı izledikten sonra giyinip tıraş olduktan sonra eve gündelikçi geleceği için kendini dışarı atar. Beşiktaş’ta bir kafede çayını ve ardından iki duble votkasını içtikten sonra, Kara Harp Okulu’ndan sınıf arkadaşı Avukat Salim’in ofisine uğrar. Salim Bey, uzun süredir görmediği arkadaşını yanından ayırmaz ve diğer arkadaşları Deli Necdet, Muhallebi Enver ve Ölü Haldun ile her Cuma buluştuğu yere götürür. Gün içinde oluşan duyguların ağırlığıyla içerken içen Halit Bey, şarkı söyleyen kadını eski sevgilisi Nuran’a benzettir. Ertesi gün gazeteler, Halit Akçam’ın manşetteki O Zalim Kadını Nerede Sevdim şarkısını söylerken silahını ateşlediğini ve uzak masalardan birinde oturan bir adamı öldürdüğünü yazar.
Yaz Suyu
Bir Haziran günü köyünden ayrılan ve Bandırma Uzmanı ile İstanbul’da yeni bir hayata başlamak için yola çıkan Aydın, enstitüde çiçek-şapka bölümünde öğrenci olan çok girişken, konuşkan bir genç kadınla tanışır. Yolculuğun sonunda, çift birbirlerinin adreslerini aldı ve iki yıl boyunca mektuplaşır. Bu yazışma kısa bir süre sonra askere giden Aydın için iyi olsa da amacı genç kadınla evlenmek değildir. Askerliğini yaptıktan sonra garson olarak başladığı Kumkapı’daki meyhaneden izin alarak durumu kıza anlatmak için Kırkağaç’a gitmiş ancak bir dizi yanlış anlaşılmadan sonra nişanlı olarak İstanbul’a döner. Daha nikâh memurunun karşısına çıktığında bile birinin gelip bu yanlış anlamayı düzelteceğini uman Aydın, daha evliliğinin beşinci yılında bile içinde yaşadığı oldubittiyi anlamlandırmaya çalışır.
Şen Ol Bayburt
Babasının Kaptan Mehmet Bey’in Çalıkuşu’ndaki gibi öncü bir Türk kadını olmasını istediği için Feride adını verdiği kızı, anne ve babasını kaybederek Park Otel, Pera Palas ve Rejans’tan sonra tüm Beyoğlu’nun aranan ismi olur. Darülfünun’da profesör olan babasının aksine devlet hekimi olmaya karar veren Behçet Bey, bu kadın olan İspanyol Feride ile evlenir ve aile oğulları ile tüm ilişkilerini keser. Behçet Bey’in gittiği yerlerdeki sosyalist konuşmaları nedeniyle sürekli farklı şehirlere sürgün edilen çift, son emekliliği ellerinden alınan Bayburt’ta kalır. İçinde bulundukları durum karşısında sessiz kalan Behçet Bey’in aksine Feride Hanım, babasından yetim maaşı alabilmek için Behçet Bey’i kâğıt üzerinde boşayarak çözüm bulur, ancak çevresinde kimse olmadığı için Feride Hanım komşusunun henüz çocuk olan kızını şiddetli çatışma hakkında yalan ifade vermeye ikna etmesi gerekir.
Ömür Biter Yol Biter
Müzeyyen henüz bir yaşındayken annesi Mübeccel tarafından terk edildi. Yalnız bir baba, kızına bakmak için yeniden evlenir, ancak yeni eş, kurgudaki basmakalıp üvey annedir. Eğitimsiz Müzeyyen 13 yaşında müdürlükte çalışmaya başlar. Akşamları kendisini orada bırakmayan Hasan’a âşık olur ya da öyle sanır. Müdürün odasından çıktıktan sonra doktorun tecavüzüne uğrar ve evine temizlik için gider ve hamile kalır. Doktor çocuğu aldırır ve Müzeyyen’in hazırladığı yemeği akşamları küçük bir meyhane işleten adama, ondan kurtulmak için çalıştığı hanın çaycısı olan adama övgüler yağdırır. Meyhanede meze hazırlama görevini üstlenen talihsiz kadın, ne olursa olsun eve dönmemek için adamla evlenir. Meyhaneci olan kızına annesinin adını veren ve hayatına devam eden Müzeyyen, kocasının aniden ortadan kaybolmasının ardından ikinci evliliğini bir mobilyacı ile yapar. Yeni kocasından fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalan kadın, Almanya’da yaşayan kızının daveti üzerine her şeyi bırakıp kızının yanına gitmeye karar verir. Ancak önünde bir engel vardır. İlk kocasının kaçmasına neden olan elli bin liralık vergi borcu Müzeyyen’e düşer. Bunun için Hesap Müsteşarı Cengiz Bey’den yardım isteyen Müzeyyen, elli yaşının üzerinde olduğu için adamdan yardımını ödeyebilmek için kendisinden bir belge almasını ister.
Limanda
Gençliğini ve şöhretini kaybetmeye başlayan oyuncu İzzet Bey, yeni filminin çekimi için evini güvendiği insanlara pansiyon olarak açan altmışlı yaşlarındaki Meliha Hanım’ın evine yerleşir. Bandırma’da. Yaşına rağmen hayat dolu olan Meliha Hanım’ın aksine İzzet Bey, yeni filminde ‘babalık’ olarak adlandırılan bir yapımcıyı oynamanın sıkıntısını çektiği için yorulmuştur, biten evliliğinin, kızının yeni filminde. Kamuoyunu aldatan, genç kızlara boş umutlar vaat eden Yeşilçam filmlerinde yer almanın bir anlamı yoktur.
Aykırı Dal Üstüne
Sevdiği adamı kaybettikten sonra evlenmeden dünyaya gelen kızı Gülten ile kırk yaşındaki karısını ölüm anına kadar terk etmeyen Hatçe Hanım, velinimetine karşı görevini yerine getirdiği için gururludur.
Dizboyu Papatyalar – Kitap Açıklaması
Hangi sınıftan gelirlerse gelsinler, yaşadıkları baskılara boyun eğmeyen bireylerle onların uyumlu sınıfdaşlarının kişilik ve değer çatışmalarını bulacağınız Dizboyu Papatyalar’da Tomris Uyar’ın yalın, süssüz anlatım biçimi ve kendine özgü kurgusu kendini hissettiriyor. İlk kez 1973 yılında yayımlanan Dizboyu Papatyalar, edebiyatımızın kalıcı yapıtları arasında.
“Dili bilmesek bile anlıyoruz, çünkü Akdeniz’in ortak dili bu. ‘Dizboyu Papatyalar’ anlamına da gelebilir, ‘Daha yığınla çok var doğurulacak, yığınla çocuk bezi, don, erkek çorabı var yıkanacak’ anlamına da. ‘Seni seviyorum, hadi hoşça kal, bir gün o kıyı kahvesinde yanına çöküp dostça iki kadeh içebilme isteğim baskın geliyor,’ anlamına da…”
