Peppo Kekko Efsanesi
Peppo Kekko, özellikle Dersim (Tunceli) ve Erzincan yörelerinde anlatılan, kardeş sevgisi, pişmanlık ve vicdan azabı üzerine kurulu hüzünlü bir halk efsanesidir. Bu hikâye, doğanın seslerine anlam yükleyen Anadolu insanının, guguk kuşunun ötüşüne dair mistik bir açıklaması olarak nesilden nesile aktarılmıştır.
Efsanenin Anlatımı
Bir zamanlar, Peppo adında genç bir kız ve onun Kekko adındaki küçük erkek kardeşi yaşarmış. Anneleri küçük yaşta vefat edince, babaları yeniden evlenmiş. Fakat üvey anneleri katı kalpli ve acımasız bir kadınmış. Peppo ve Kekko’ya sürekli eziyet eder, aç bırakır ve onları ağır işlerde çalıştırırmış.
Bir gün, üvey anneleri onları kenger otu toplamaları için dağa göndermiş. Peppo ve Kekko, büyük bir çabayla kengerleri toplarken, Kekko topladıklarını ablasının torbasına atıyormuş. Ancak farkında olmadıkları bir şey varmış: Torbanın dibi delikmiş ve topladıkları bütün kengerler yolda düşmüş.
Gün batarken eve döndüklerinde, Peppo torbanın boş olduğunu görünce öfkelenmiş. Küçük kardeşine inanmayarak, “Sen bunları yedin, değil mi?” diye bağırmış. Kekko, ablasının sözlerine çok üzülmüş ve masumiyetini kanıtlamak için:
“Ablam, bana inanmıyorsan karnımı yar, bak içinde bir şey var mı?”
demiş. Peppo, öfkesiyle kör olmuş bir şekilde kardeşinin dediğini yapmış ve karnını açtığında içinin tamamen boş olduğunu görmüş. O an gerçeği fark etmiş ama iş işten geçmiş… Kekko, ablasının elleri arasında son nefesini vermiş.
Peppo, yaptığı hatanın ağırlığıyla çılgına dönmüş, gözyaşları içinde Tanrı’ya yalvarmaya başlamış:
“Ey Yüce Tanrım! Beni affet, ama bu pişmanlıkla insan olarak yaşamama izin verme. Beni bir kuşa çevir ki, ömrüm boyunca Kekko’yu arayayım!”
Tanrı, Peppo’nun bu derin pişmanlığını duyup dileğini kabul etmiş. Peppo, o anda bir guguk kuşuna dönüşmüş ve dağların zirvesine uçmuş.
O günden sonra, her bahar zamanı guguk kuşlarının ötüşü, “Peppo Kekko! Peppo Kekko!” gibi duyulmaya başlamış. Anadolu halkı, bu sesi ablasının ardından feryat eden Peppo’nun çığlığı olarak yorumlamış.
Efsanenin Kültürel Anlamı
• Kardeş sevgisinin kıymetini ve ani öfkenin yıkıcı gücünü anlatan bir hikâyedir.
• Guguk kuşunun ötüşüne manevi bir anlam kazandıran bir Anadolu halk anlatısıdır.
• Doğa ile insan arasındaki mistik bağı vurgular, hatalar karşısında duyulan pişmanlığın ağırlığını anlatır.
Bu efsane, bölgedeki halkın hafızasında yaşamaya devam etmiş ve zaman içinde halk şarkılarına, ağıtlara ve sanat eserlerine ilham kaynağı olmuştur. Bugün bile, Anadolu’da guguk kuşlarının sesi duyulduğunda “Peppo, hâlâ Kekko’yu arıyor” diyen yaşlı insanlar bulunur.
