Cemile – Orhan Kemal
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Orhan Kemal |
| Yayınlanma Tarihi: | 2008 |
| Yayınevi: | Everest Yayınları |
Karakterler
Cemile: On beş yaşına basmış, bir fabrikada çalışan güzel ve zarif Bosnalı bir kızdır. Paragözü olmayan, karakterli ve dürüst bir kızdır.
Necati: Cemile ile aynı fabrikada çalışmaktadır. Fabrikada kâtip olarak çalışan Necati, Cemile’yi çok seven dürüst ve onurlu bir gençtir. Necati romanın başkahramanıdır ve Orhan Kemal’i temsil eder.
Malik: Bosna Hersek’te Sırplara karşı bir çetenin lideri olan, daha sonra Türkiye’ye göç etmek zorunda kalan ve Türkiye’deki ailesine ve çocuklarına destek olmaya çalışan yaşlı bir adam. Paraya ve mala aldanmamış, onu kızını seven namuslu bir gence vermiştir.
Sadri: Cemile’nin abisidir ve onunla aynı fabrikada çalışmaktadır.
Deveci Çopur Halil: Fabrikalara malzeme taşıyarak geçimini sağlayan Halil, Kadir Ağa’nın fabrikasında çalışan Boşnak kızı Cemile’ye âşıktır.
Kadir Ağa: Önceleri çok fakir olan Kadir Ağa, para kazanma hırsı ile çalışır ve fabrika sahibi olur.
Camgöz Sadık: Fabrikada çalışan ustabaşının yeğeni Camgöz Sadık da Deveci Çopur Halil’e aracılık ederek Cemile’yi kendisine yaklaştırmaya çalışan bir gençtir.
Karakız: Camgöz Sadık’ın yeğenidir.
Numan Şerif Bey: Dokuma fabrikasına Kadir Bey ile birlikte ortaktır. Okumuş kültürlü ve görmüş geçirmiş bir adamdır.
Konusu
Roman, fabrikada katip olarak çalışan Necati adlı genç bir adam ile aynı fabrikada çalışan Cemile’nin bir araya gelme mücadelesini konu alır. Deveci Çopur Halil’in Cemile’yi elde etmek için her türlü fedakarlığı yapmaya hazır olması, Cemile’nin bunu kabul etmeyip Necati’ye haber göndermesi, Deveci Çopur Halil ve adamlarıyla Necati’ye kavuşmak için mücadele etmesi cesaretini topladı. ve Necati’yi aradı. Babasına ne istediğini söylemesi ve mutlu bir yuva kurmak için Necati ile evlenmesi romanın konusunu oluşturan olaylar zinciridir.
Cemile Özeti
Olaylar 1934 yılında başlar. Deveci Çopur Halil, dokuma malzemelerini develerle fabrikalara taşıyarak geçimini sağlayan varlıklı bir insandır. Kadir Ağa, Çopur Halil’in malzeme taşıdığı dokuma fabrikalarından birinin de sahibidir. Halil’in Boşnak kızı Cemile de Kadir Ağa’nın fabrikasında çalışmaktadır. Halil bu kızla evlenip bir aile kurmak ister ama Cemile fabrikada tezgâhtar olarak çalışan Necati adında başka bir genç adama âşık olur. Halil, 30 kuruşluk kâtip maaşıyla geçinmenin zor olduğunu, Cemile’nin onunla evlenirse kolunu bilezikle, boynunu da altınla dolduracağını söyler. Tüm bunlara rağmen Cemile bu teklifi reddeder ve sadece sevdiğiyle birlikte olmak istediğini söyler. Halil, fabrikada çalışan Kara Kız isimli bir kızla Cemile’ye haber gönderir. Cemile için her türlü fedakârlığa hazır olduğunu ve onun için develerini bile satacağını belirtir. Cemile ise fabrika sahibine şikâyet edeceğini ve bir daha meşgul olmaması gerektiğini söyler.
Kadir Ağa fabrikada her gün yaptığı gibi işlerin kontrolünü eline alır. Kadir Ağa’nın ne zaman kontrol edildiğini öğrenen ustabaşı ve yardımcıları, sigaralarını ve çaylarını bırakıp hemen işe gittiler ve Kadir Ağa’nın yanına gelirler. Ustabaşı fabrikanın yeni düzeninden hiç memnun değil. Çünkü fabrikanın diğer ortağı Numan Şerif Bey, fabrikaya yönetici olarak İtalyan bir mühendis getirmiştir. Ustabaşı ise İtalyan mühendis Signor Orlando tarafından yönetilmeyi hazmedemez. Mühendisi göndermek için fabrikada dokumada kullanılan ipleri kırmak ve işi bozmak için iplerin ıslandığı havuza zımpara tozu atar. Böylece işlerin yolunda gitmediğini ve bu sorumluluğun Signor Orlando’ya ait olduğunu söyleyerek fabrikadan atmayı planlar.
Kadir Ağa, işçilere yaptıkları işten ve fabrika ortamından memnun olup olmadıklarını sorarak ilerler. Tam Cemile’ye sormak üzereyken ustabaşı, Cemile’yi görmeye gelen kâtip Necati’yi görür. Kâtibin kızlarla sohbet etmek ve sohbet etmek için buraya geldiğini söyleyerek ağaya Necati’yi şikâyet eder. Necati karşısında Kadir Ağa’yı görünce kekeliyor ve mühendis Sinyor’u görmeye geldiğini söyler. Ustabaşı Sinyor’un bu saatte fabrikada olmadığını söyleyince Kadir Ağa, memuru azarlar ve gönderir. Sevdiği adamın oradan bu şekilde ayrılmasına üzülen Cemile, Kadir Ağa’ya kötü cevaplar verir. Kadir Ağa da İtalyan mühendisten rahatsızdır. Çünkü fabrikanın diğer ortağı Numan Şerif Bey o mühendisi fabrikanın başına getirdi. Kadir Ağa, Numan Şerif Bey’den kurtulup fabrikanın tek sahibi olmak ister. Cemile’nin babası Malik adında usta, dürüst bir yaşlı adamdır. Herkese yardım etmeyi seven, eşini küçük yaşta kaybetmiş ve çocuklarıyla birlikte yaşayan bir adamdır.
Cemile’nin kardeşiyle sürekli tartıştığını gören yaşlı Malik, bir gün bu dünyadan göçeceğini ve kardeşinin yanında kalacağını bu yüzden ona saygısızlık etmemesi gerektiğini söyler. Kısa bir süre sonra Karagöl’e gideceğini ve tarlada çalışıp çocuklarıyla vakit geçireceğini söyler. Cemile ve ailesi, aynı fabrikada çalışan Musa’nın avlusunda yaşamaktadır. Cemile avluda çamaşır yıkarken arkadaşları Güllü Şemsa ve Halime yanına gelir. Derin bir sohbet, kahkahalar ve kahkahalarla vakit geçirirler. Bu konuşma sırasında Camgöz, müminlerin çığlığıyla irkilir. Cemile korkar ve babasına bakmaya çalışır. Camgöz Sadık, Kara Kız’ı yanında getirdi. Kara Kız avluya girer ve Deveci Çopur Halil’in haberini getirir. Çopur Halil, Kara Kız ve Cemile’yi çok sevdiğini, onun için her şeyi yapacağını, develerini bile satacağını söyler. Bu sırada babası onları konuşurken görür ve korkudan ne yapacağını bilemeyen Cemile, babasının yanında Deveci’den söz edilince çok üzülür. Güllü bir gün Kara Kız’ı evine götürür ve arkadaşları Cemile’yi teselli eder. Bir süre sonra Cemile’ye gelen İzzet Usta, kâtip Necati’nin babaannesini gönderdiğini ve onu istediğini söyler. Cemile’ye bu işin daha fazla ileri gitmemesi gerektiğini bildirir. Bir gün sonra Sadri ve kardeşi Cemile, kahvaltılarını yaptıktan sonra fabrikaya gitmek için Musa’nın avlusundaki kanepenin önünde beklerler. Fabrikaya gidecek diğer işçiler de diğer avluların önünde beliriyor. Bu kalabalık konuşma ve sohbetlerde bir ıslık sesi duyurulur. İkinci ve üçüncü düdükten sonra bir araç işçilerin önünü keser. Araçtaki kişi ile Musa arasında tartışma başlar. Deveci Çopur Halil ile aracın içindeki kişiye aracılık eden Camgöz Sadık’tır. Cemile için Sadri ile konuşmaya geldi. Bu olayı kâtiple konuşacaklarını söyler.
Başka bir gün, kâtip Necati ve bir arkadaşı barda içki içerken, Necati gidip Cemile ile sarhoş bir halde konuşacağını söyler. Fabrikaya gelen Necati’yi gören Musa, dün yaşadıklarını abartarak Necati’ye anlatır ve Cemile’yi istemek için acele etmesi gerektiğini söyler. Cemile’nin fabrikadan çıktığını görünce Necati’ye en kısa zamanda anneannesini göndereceğini söyler. Ertesi gün öğlen eve dönen Cemile, babasının bir Boşnak’ı tıraş ettiğini görür. Yaşlı Malik her zamanki gibi değil. Cemile’ye kayıtsız ve kayıtsız, yemek bile yapmadı. Sadri eve döndüğünde babasının yemek yapmadığını görünce şaşırmış ve sorar ve babası da Kâtip Necati olayını duyduğunu, bu yüzden moralinin bozuk olduğunu söyler. Cemile’ye bu olayın doğru olup olmadığını sorduğunda Cemile, “Doğrudur” cevabını verir. Yaşlı adam, Cemile’yi evlatlıktan reddedeceğini söyler. Bunun üzerine Cemile ağlamaya başlar. Daha sonra yaşlı Malik, kızının üzüntüsüne dayanamayarak pes eder ve kızına sarılır. Yaşlı adam bir şey almak için markete gittiğinde İzzet Usta Cemile’ye her şeyin yolunda olduğunu, çok kısa bir süre sonra Necati’nin babaannesinin gelip onu isteyeceğini ve hazırlıklı olması gerektiğini söyler.
Bu arada fabrikadaki işçiler ücretlerinden memnun değillerdir. İşçiler fabrikanın bahçesinde toplanır ve muhasebecilerin ücretleri dağıtmasını beklerler. Arabayla gelen muhalifler maaşlarını işçilere dağıtır, ancak işçiler paralarının az olduğunu fark eder ve isyan etmeye başlar. Camgöz Sadık’ı dinlemeyen işçiler İtalyan mühendisin odasına saldırır. Muhaliflerden biri bu olayı müdüre, müdür de Kadir Ağa’ya iletir. İşçiler ellerinde demir çubuklarla İtalyan’ın odasını açmaya çalışırken Cemile kardeşini arıyor. Kardeşini göremeyen Cemile, babasına haber vermek için hemen eve gider. Cemile bu olayı babasına anlatır ve babası ve Bosnalı Muy fabrikaya doğru ilerler. Ayrıldıklarında iki yaşlı kadının avluya doğru geldiğini gören Cemile, Necati’yi istemeye geldiklerini anlar. “Kimi arıyorsunuz?” “Cemile adında bir kız için geldik” dedikleri zaman derler. Durumu anlayan Cemile çekinerek kadınları evine davet eder. Kadınlar evde kimsenin olmamasına şaşırırlar. Bu sırada avlunun girişinde yaşlı Malik, Muy, Sadri ve Necati belirir. Cemile babasına sarılmak için koşar ama babası kızını başka bir eve göndereceğine çok üzülür.
Fabrikadaki olaylar sırasında Numan Şerif Bey, Kadir Ağa’nın ağzına silah dayayıp onu öldürmek istediyse de oradakiler onu ayırmakta güçlük çeker. Kadınlar, Cemile’nin Necati ile tanışmasını istediler ve söz kesilir. Fabrikadaki işçiler de Numan Şerif Bey tarafından fabrikadan atıldı. Gazeteye ilanlar verilir, İstanbul ve İzmir’de yeni işçiler aranır. İşsiz işçiler aç ve susuz bekler. Fabrikadan kovulan Camgöz Sadık, Çopur Halil’in açtığı kahvehane sayesinde geçimini sağlamaya başlar. Ancak işsiz kalan işçiler bu durumu kabul etmezler ve Camgöz Sadık’ın dükkânını basıp her şeyi yakarlar. Tüm bu olaylardan sonra Necati ve Cemile evliliğin yolunu, eski Malik ise Karagül’ün yolunu tutar.
Küçük Adamın Notları Serisi
| Baba Evi | Avare Yıllar | Cemile | Dünya Evi |
Cemile – Kitap Açıklaması
Bir aşk öyküsü olan Cemile, yoksul kesimlerin ayakta kalma çabasını, direnişlerini de dile getiriyor. Boşnak kızı işçi Cemile ile dar gelirli Kâtip Necati arasındaki saf aşkı anlatan Orhan Kemal, arka planda yaşanan yoksulluğa, düşmanlığa, ilkesizliğe karşın dayanışma ve dostluğun gücünü vurguluyor. Orhan Kemal’in yalın anlatımıyla çarpıcı bir resim gibi çizdiği Cemile, onun unutulmayacak yapıtlarından biri.
Orhan Kemal’in kitapları bir okurun hayatta rastlayabileceği o çok nadir hazineler arasında yer alır. Çok az yazar okurunun dünyasında onun kadar iz bırakır, okurunu onun kadar biçimlendirir. Orhan Kemal umudu ve iyimserliği yeniden kazanmamız için yol gösterir bize. Edebiyatımızın en değerli ustalarından biri olan Orhan Kemal’in kitaplarını yayımlamaktan onur duyuyoruz
(Tanıtım Bülteninden)
