İlk Öğretmenim – Cengiz Aytmatov
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Cengiz Aytmatov |
| Yayınlanma Tarihi: | 2021 |
| Yayınevi: | Ketebe Yayınevi |
Karakterler
Altınay: Bir Kırgız köyünde amcasının evinde her türlü zorlukla yaşayan yetim bir kızdır. Hikayenin anlatıcısı olan ressam ve o köyden profesördür.
Duyuşen: Köye öğretmenlik yapmak için gönderilen, Başta Altınay olmak üzere köydeki diğer tüm çocukların hayatının değişmesine sebep olan kişidir.
Konusu
Göçebelik, basit tarım ve hayvancılıkla hayatlarını sürdüren komünal topluluklar halinde örgütlenen Kırgız toplumu, birdenbire patlak veren Bolşevik Devrimi’nin ardından yepyeni bir dünya hayal etmeye başlar.
Bir öğretmenin bir öğrencinin hayatını nasıl değiştirebileceğini gösterir. Öğrencinin kendisi için büyük fedakârlıklar yapan öğretmenine olan bağlılığına da dikkat çekerek, bir öksüzün en yakınları tarafından dahi nasıl zulme uğrayabileceğine, insanların devlet düzeni söz konusu olduğunda nasıl davrandığına, insanların amaçlarına ulaşmak için ölmeye razı olmalarının amacına olan etkisine değinir.
İlk Öğretmen Özeti
Hikayenin anlatıcısı olan ressam ve o köyden profesör olan Altınay, bir Kırgız köyünde okulun açılışına davet edilir. Köylülerin mutluluğuna ortak olan Altınay, köylülerle bir süre vakit geçirdikten sonra birkaç günlüğüne kalmak niyetiyle geldiği köyden alelacele ayrılır. Köylüler bu duruma çok üzülür ama kimse Altınay’ı kararından vazgeçiremez. Altınay, sanatçıya geçmişiyle ilgili bir mektup göndererek bu durumun nedenini açıklar ve köylülerle paylaşmasını ister.
Altınay, bir Kırgız köyünde amcasının evinde her türlü zorlukla yaşayan yetim bir kızdır. Bir gün köye öğretmenlik yapmak için gönderilen Duyuşen, başta Altınay olmak üzere köydeki tüm çocukların hayatlarının değişmesine neden olur. Duyusen köyüne geldiğinde köylülerle konuşur. Onlardan bir okul inşa etmelerine yardım etmelerini ister. Ama köylüler bundan hiç hoşlanmazlar. Duyusen kendi başının çaresine bakar ve derme çatma bir okul kurar. Sonra köydeki bütün evleri tek tek dolaşır ve bütün çocukları toplar. Altınay, Duyuşen’in okula götürmek için topladığı çocuklardan biri ve onların en büyüğüdür. Duyuşen çocuklara bildiği her şeyi günlerce öğretir. Eğitime önem vermeyen ailelerin çocuklarına elinden geldiğince yardımcı olmaya çalışır. Kar ve kış ne olursa olsun, gerektiğinde öğrencilerini taşır, zorlu yollardan okula götürür ve ne olursa olsun eğitimine devam eder.
Bir gün iki yaşlının atlarını evlerine alır ve iş için köyden ayrılır. Gitmeden önce çocuklara gelecekleri günü ve derslere devam edeceklerini söylediği için gece geç saatlerde yollara çarparak köye döner. Dönüş yolunda kurtların saldırısına uğradığı için at, kurtlara yem olmuş ancak Duyusen kaçmayı başarmıştır. Duyuşen’in çocuklara söz verdiği için kendini tehlikeye atmasına büyükler kızsa da sağ salim döndüğü için çok mutludurlar. Altınay bir gün eve gittiğinde amcasının yabancı erkeklerle oturduğunu görür. Normalde Altınay’a her türlü işkenceyi yapan baldızı, Altınay’a erkeklere karşı çok iyi davranır. Altınay bu duruma çok şaşırır ve daha sonra Duyuşen’in evinde kaldığı yaşlı kadının da gelip teyzesiyle bu konuyu konuştuğuna tanık olur. Bütün bunlardan sonra bir gün Altınay’ın teyzesi ve o gün gördüğü erkekler okula gelir ve Altınay’ı zorla götürürler. Duyusen, Altınay’ı korumak için çok uğraşır ama adamların saldırısına karşı çaresiz kalır. Bu sırada Altınay, adamla zorla evlendirilir. Birkaç gün sonra, her şeye rağmen kaçmaya çalışır, ölümü bile göze alır. Ama sonunda ne kadar uğraşırsa uğraşsın kurtulamayacağını anlar. Tam umutları tükenmek üzereyken hocası Duyuşen askerlerle birlikte gelir. Altınay ile zorla evlendirilen adamı tutuklattır. Adamın ilk karısı, adamın tutuklandığını görünce, ona yaptığı tüm kötülüklerin intikamını almak için peşinden koşar ve yıllar içinde biriktirdiği nefreti üzerine döker. Son olarak Duyuşen, Altınay’a eğitimine şehirde devam edeceğini ve bunun için her şeyin hazır olduğunu söyler. Yıllarca şehirdeki eğitimine devam eden Altınay, eğitim hayatı boyunca karşılaştığı tüm engelleri ilk öğretmenini hatırlayarak aşmıştır. Sonunda başarılı bir profesör olur ve ilk öğretmenini asla unutmadığı bir hayat sürer. Ancak yıllarca köyüne gidecek cesareti bulamamaktadır. Altınay’ın mektubu ressamı derinden etkiler. Ve birçok anlamlı ayrıntının bulunduğu kitap böylece sona erer.
İlk Öğretmenim – Kitap Açıklaması
Yaşamlarını göçebelikle, basit tarım ve hayvancılıkla sürdüren komünal topluluklar halinde örgütlenmiş Kırgız toplumu, aniden sökün eden Bolşevik Devrimi’nin ardından yepyeni bir dünya hayal etmeye koyulur. Başlangıçta bu hayaller sınırlı sayıda bireyin, hatta bazı durumlarda tek bir bireyin hayalleridir. Ve dirençle karşılaşır. Ama paylaşılıp desteklendikçe tüm toplumu değiştirir ve dönüştürür. Tıpkı İlk Öğretmenim ’de olduğu gibi…
Duyuşen, devrim ideallerine inanmış bir Kırgız gencidir. Savaş sırasında edindiği sınırlı eğitim onu kökten değiştirmiştir. Yaşadığı köyde asırlardır devam eden ataerkil geleneklere başkaldırır ve çocukların eğitim görebilmeleri için bir okul inşa etmeye koyulur. Şüphesiz ilk öğretmeni de o olacaktır bu derme çatma okulun. Hem köyün, hem kendisinin hem de tüm gelecek kuşakların kaderini değiştirecek olan bu girişim çok acılı ve hüzünlü bir hikâyenin de başlangıcıdır, bir destanın başlangıcı olduğu kadar!
(Tanıtım Bülteninden)
