Gurbet Kuşları – Orhan Kemal
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Orhan Kemal |
| Yayınlanma Tarihi: | 1962 |
| Yayınevi: | Everest Yayınları |
Karakterler
İflahsızırı Memed: Sivas’tan İstanbul’a gelen ve Ayşe ile evlenen cahil ama saf ve temiz bir köylü gencidir.
Ayşe: Şerefiyle para kazanmaya çalışırken hizmetçi olarak çalışırken Mehmet’le tanışıp evlenen dürüst bir kadın.
Gafur: Mehmet’in köylüsü, Mehmet’ten daha yaşlı. Mehmet’e İstanbul’a gelmesine vesile olmasına rağmen yardım etmeyen Ayşe ile evlendiği için onlara kin duymaya başlayan kötü niyetli bir kişidir.
Hüseyin Korkmaz: Önce Gafur, sonra Mehmet ve babası Yusuf’un patronu olan zengin bir müteahhit ve iş adamıdır.
Konusu
İflahsızın Memed’in İstanbul’a gurbete çıkması, yaşadığı sıkıntılar ve Ayşe ile olan evliliği ele alınmıştır.
“Ekmek kavgası uğruna İstanbul’a göçmüş Anadolulular, bu değişimin rüzgarından nasiplenmeye çalışan açıkgözler ve kendini bu insanların sırtına basarak dönüştüren sistem, İstanbul kadar yaşamın da rengini değiştirmektedir.”
Gurbet Kuşları Özeti
Sivaslı Memed, iş bulmak için İstanbul’a gelen fakir bir köylüdür. İstanbul’da Gafur adında bir tanıdığı var ama Memed ile pek ilgilenmiyor. Hacı Emmi’nin yardımıyla kalacak yer ayarlayan Memed, Balık pazarının yıkılması için çalışmalara başlar. Bu işte çalışırken arkadaşı Recep’ten ustalık ve okuryazarlığı öğrenir. Gafur, milyoner Hüseyin Korkmaz’ın konağında uyuyor. Bu konakta kalan Ayşe’ye Gafur taciz edilmektedir. Memed ise Ayşe’yi sever ve sonra onunla evlenir. Gafur’un köşkteki yerini alan Memed, ailesini de buraya getiriyor. Ayşe yüzünden babasıyla ilişkisi bozulan Memed, konağı terk eder ve başka yerde çalışmaya başlar. Ayşe de bir fabrikada iş bulur. Tasarruf ettikleri parayla gecekondular inşa etmeye çalışıyorlar ama belediye bunu müsaade etmediği gibi inşa ettikleri yeri yıkıyor. Gafur bu olay üzerine sinsice gülümser. Ayşe ise kocasını onun önünde dik tutmaya çalışır.
Roman, iflahsızın Memet’in öğretmen aracılığıyla kendi toplumsal sınıfını bulmasıyla sona erer.
Yorum
Roman, Siyasi tarihimize, aslında göç olgusu ve kentleşememe olgusuna küçük dokunuşların olduğu bir eserdir. Gecekonduların ilk kıvılcımları, İstanbul’un yeniden yerleşimin oluşması, siyasi çürüklüğün topluma yansıması, köylü kurnazlığı ile mizahi dokunuşlarla çok iyi işlenmiştir. Ülkemizin önde gelen yazarlarından Orhan Kemal’in anlattığı olayların yanı sıra kullandığı dil de eserin değerini artırmaktadır.
Kısa Bilgiler
- Gurbet Kuşları, senaryosunu Orhan Kemal ve Halit Refiğ’in yazdığı 1964 yapımı filmdir. Orhan Kemal’in 1962 yılında yayımlanan Gurbet Kuşları adlı romanından uyarlanmıştır. 1. Antalya Film Şenliği’nde “En İyi Yönetmen” ve “En İyi Film” ödüllerine layık görülmüştür.
- Gurbet Kuşları adlı romandaki İflahsızın Memet, Orhan Kemal’in bir başka romanı olan Bereketli Topraklar Üzerinde adlı romandaki İflahsızın Yusuf adlı karakterin oğludur.
Gurbet Kuşları – Kitap Açıklaması
1950’li ve 6O’lı yıllarda göçler ve inşaatlarla çehresi hızla değişmekte olan İstanbul Gurbet Kuşları’nın acımasız toprağıdır. Ekmek kavgası uğruna İstanbul’a göçmüş Anadolulular, bu değişimin rüzgârından nasiplenmeye çalışan açıkgözler ve kendini bu insanların sırtına basarak dönüştüren sistem, İstanbul kadar yaşamın da rengini değiştirmektedir. Tam bu değişimin ortasındaki insanlar Orhan Kemal’in usta kalemi ve her zaman insana sevgi dolu olan duruşuyla sunuluyor okurlara. Türkiye’nin yakın geçmişine ve onu takip eden şimdisine gerçekçi bir gözle bakabilmek için Gurbet Kuşları mutlaka okunması gereken bir kitap.
Orhan Kemal’in kitapta lir okurun hayatta rastlayabileceği o çok nadir hazineler arasında yer alır. Çok az yazar okurunun dünyasında onun kadar iz bırakır, okurunu onun kadar biçimlendirir. Orhan Kemal umudu ve iyimserliği yemden kazanmamız için yol gösterir bize. Edebiyatımızın en değerli ustalarından biri olan Orhan Kemal’in kitaplarını yayımlamaktan onur duyuyoruz.
