Kırk Yıl – Halid Ziya Uşaklıgil
| Tür: | Günlük – Anı |
| Yazar: | Halid Ziya Uşaklıgil |
| Yayınlanma Tarihi: | 1936 |
| Yayınevi: | Yapı Kredi Yayınları |
Karakterler
Halit Ziya Uşaklıgil’in hayatının ilk kırk yılını anlattığı bu eser; Başta Tevfik Fikret ve Mehmet Rauf olmak üzere dönemin ünlü sanatçıları ve edebiyat tarihi hakkında önemli bilgiler vermektedir.
Konusu
Yazar bu romanında diğer eserlerinden farklı olarak tamamen kendi hayatını anlatan bir roman kaleme almıştır. Romanında sadece kendi hayatını değil, hayatını anlatırken yaşanan olayları da tamamen objektif ve roman havasında anlatmıştır.
Atatürk zamanında askeri liseye devam etmiş ancak birinci sınıfı bırakmıştır. Kitabın en ilgi çekici kısımları yine onun roman ve edebiyatla ilgili yaşadığı olaylardı. Olayları anlatırken oldukça çarpıcı bir üslup kullanmıştır.
Herhangi bir otobiyografide; Yazarın duygu durumları, bunalımları ve olayları renkli bir şekilde anlatılıyor.
Kırk Yıl Özeti
Halit Ziya, 1865 yılında İstanbul’da doğdu. Uşakkizadesli Helvacızade ailesinin üçüncü ve en küçük çocuğudur. Yaşadıkları köşkte cariyeler ve hizmetçilerle büyür. Okul hayatı önce mahalle okulu, ardından Askeri Lise ile devam eder. Tasavvufla ilgilenen babası Hacı Ali Efendi sayesinde okuma hevesi başlar. Edebiyata ve romanlara hayrandır. Babası onu sık sık sinemaya götürür. Halit Ziya hem yerli hem de yabancı eserlere aşinadır ve ayrıca arkadaşlarıyla küçük çaplı oyunlar yazıp oynar. 93 Harbi olunca annesiyle birlikte Serez’e ablasının kocasının evine gitti. Savaştan etkilenen ve işleri kötüye giden Hacı Ali Efendi, ailesini de alarak İzmir’e döner. Halit Ziya, dedesinin tuttuğu özel hocalardan ders alır. Hem tüm batı dillerini öğreniyor hem de evine gelen misafirlere gazete okuyor. Ermeni ve Rum çocuklara özel olan okula gidiyor. Yerli ve yabancı birçok yazar tanıyor ve onları okurken çeviriler yapıyor. Okulu bitirdikten sonra maddi imkânsızlıklar nedeniyle eğitimine devam edemez. Roman okumayı hiç bırakmaz ve sevdiği yazarları örnek alarak ilk makalesini yayınlar. Arkadaşlarıyla birlikte bir dergi çıkarır. İstanbul’a döndüğünde tanıştığı bir kitapçının teklifiyle bir kitap yazdı. Fransız edebiyatının ilk kitabı olarak kabul edilir. İzmir’e döndüğünde Osmanlı Bankası’nda tercüman olarak işe başlar. Çevirmenlik yapmakta ve eserler yazmaya devam etmektedir.
İstanbul’da arkadaşıyla birlikte çıkardığı gazetede ilginç yazılar ve düzyazı şiirler yazdı. Bu süre zarfında annesi ölür. Daha sonra Avrupa’nın birçok şehrine seyahat eder. Döndüğünde bir Osmanlı veziri paşasının yeğeni Memnune Hanım ile evlenir. Evlendikten kısa bir süre sonra büyük kayıplara uğrar. Önce dedesini, sonra amcasını ve ardından ilk çocuğunu kaybeder. Daha sonra İstanbul’a döner ve Reji İdaresi’nde çalışmaya başlar. Orada geçirdiği günlerde birçok tanınmış yazarla tanışmış ve arkadaş olmuştur. Servet-i Fünun’da yazmaya başlayınca Edebiyat-ı Cedide hareketine de katıldı. Mai ve Siyah adlı romanı Edebiyat-ı Cedide akımının poetikası olarak kabul edilir. Eski ve yeni tartışmalarına girmez ve dergi kısa bir süreliğine kapatılınca İkinci Meşrutiyet’e kadar yazıları kesintiye uğrar. Batı Edebiyatı Tarihi dersleri veriyor. Meşrutiyet’ten sonra birçok gazetede yazmaya devam etti. Türk Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer alırken İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı. Cemiyet onu V. Mehmet’in birinci sekreteri olarak seçer ve Halit Ziya, başkâtip olarak Dolmabahçe Sarayı’na girer.
Kırk Yıl – Kitap Açıklaması
Halit Ziya Uşaklıgil’in anı kitabı Kırk Yıl
81 yıl sonra aslına uygun bir baskıyla okurlarına kavuşuyor.
Kırk Yıl, Halit Ziya Uşaklıgil’in altmış yaşlarındayken hayatının ilk kırk yılını anlattığı bir hatıra kitabıdır. 1865’te doğan yazar, İkinci Meşrutiyet’in (1908) ilanına kadar geçen sürede, çocukluk ve gençlik çağlarını, aile ve okul ilişkilerini, edebiyat ve memuriyet hayatını bütün ayrıntılarıyla gözler önüne serer.
Kırk Yıl’ı okuyanlar, edebiyat tarihçileri tarafından Türk edebiyatının ilk büyük romancısı kabul edilen Halit Ziya’nın kaleminden hem modern edebiyatımızın kuruluşu hakkında bilgi sahibi olacak hem de Sultan Hamit döneminin bellibaşlı olaylarına, pek çok toplumsal ve siyasal dönüşüme tanıklık edecekler. Sadece bu baskıda yer alan kapsamlı “Dizin”e göz atıldığında bile eserin muhtevası ana hatlarıyla ve bütün ayrıntılarıyla görülebiliyor.
Kitabı yayına hazırlayan Abdullah Uçman önsözünde şöyle diyor: “Elinizdeki kitap, 1936 baskısı esas alınarak, sonraki her iki baskı da gözden geçirilerek ama onlardan biraz farklı şekilde herhangi bir sadeleştirmeye gidilmeden, onlarda yer alan bir kısım eksik ve hatalı açıklamalar düzeltilmek ve bazı ilâveler yapılmak suretiyle hazırlanmıştır. Burada aynı zamanda eski imlâ günümüz imlâsına uyarlanmış, gerekli görülen yerlerde dipnotları konularak açıklamalar yapılmış, dipnotlarında konuyla ilgili daha fazla bilgi için kaynak da zikredilmiştir. Yayımlanışından seksen yıl sonra, yakın denebilecek geçmişimizi o günleri bizzat yaşayan Halit Ziya gibi son derece iyi bir gözlemci ve büyük bir tasvir ustasının kaleminden daha yakından tanımak isteyenlerce Kırk Yıl’ın da bir roman gibi merak, heyecan ve zevkle okunacağını umuyorum.”
(Tanıtım Bülteninden)
