Sarıkamış Dramı – Alptekin Müderrisoğlu
| Tür: | Araştırma – Tarih |
| Yazar: | Alptekin Müderrisoğlu |
| Yayınlanma Tarihi: | 1988 |
| Yayınevi: | Bilgi Yayınevi |
Karakterler
Mehmet Reşat: Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı tahtında olmasına rağmen devlet işleriyle ilgilenmez
Enver Paşa: Kişisel tutkularının tutsağı olarak aldığı ve uyguladığı kararlarla doksan binden fazla Türk gencinin ölümüne sebep olan paşadır.
Albay Hafız Hakkı: Padişahın damadı olmanın güveni ve kazanma hırsı da onu etkilemiş ve gerçekleri görmesini engellemiştir.
Hasan İzzet Paşa: Üçüncü Kolordu Komutanı iken alınan kararların yanlış olduğunu ve yaptıklarının Enver Paşa ve adamlarının fikirlerine aykırı olduğu için görevinden alınır.
Konusu
Sarıkamış Dramı, Enver Paşa ile Albay Hafız Hakkı’nın kişisel tutkularının çatışmasından, onların çılgın tavırlarından ve gerçekleri görmezden gelerek acımasız emirler vermelerinden doğmuştur; Sonuç olarak, iki hafta içinde doksan binden fazla Türk genci donarak öldü. Mozaik taşı gibi tek başına bir anlamı olmayan savaşçı anılarını, gazete haberlerini, savaşları, emirleri, belgeleri, komutanların tutum ve davranışlarını sıralayarak dramı her yönüyle ortaya koymaya çalışmış bir kitaptır.
Sarıkamış Dramı Özeti
Altı asırlık Osmanlı tarihinde ilk kez Sultan Mehmet Reşat, Birinci Dünya Savaşı’na yol açan olayın gerçek nedenini bilmeden halka savaş çağrısında bulunuyordu. Padişahtı, ancak tüm imparatorluğu bilgilendiren olaylardan uzak kalır. Harbiye Nazırlığına terfi eden Enver Paşa bir diktatör gibi davranır.
Birinci Dünya Savaşı’nda doğuda Ruslarla ilk karşılaşma Eleşkiri civarındaki Köprüköy’de olmuştur. Karşı taarruza geçen Türk Ordusu, Azap Köyü Muharebesi’ni kazanır. Orduyu teftiş ettikten sonra hemen Rusların elindeki Sarıkamış’a saldırmaya karar verir. Bu kararın uygulanmasının kötü hava ve arazi koşulları nedeniyle mümkün olmadığına inanarak ve bu saldırının ilkbaharda yapılmasını isteyen üçüncü kolordu Komutanı Hasan İzzet Paşa’yı görevden alarak Ordu Komutanlığına geçer. Enver Paşa, kışın ortasında, bir buçuk metre kar altında, eksi 25 derece ve 2000-3000’de Ordunun komutasını devralır. Arazinin dağlık olduğu ve sadece patika yolların kullanılabildiği yerde, yazlık kıyafetleri ve yarım bağcıklı sandaletleriyle askerlerle saldırarak amacına ulaşacağını düşündü. Bu şekilde bir an önce taarruza geçeceğine ve bahara kadar bir an önce Kafkasya’ya gireceğine ve olası bir barışla bir şeyler kazanacağımıza inanıyordu. Temel fikri, başarının görünüş ve kıyafetlerle değil, her askerin kalbindeki cesaret ve cesaretle kazanılacağıydı.
Enver Paşa’nın yanında sadece Alman subayları vardı. Birliklerin kış şartlarında yürüme ve savaşma kabiliyetini bilen Türk subaylarının görüşlerini pek dikkate almadı. X Kolordusu’nun başında, padişahın damadı olduğunu sık sık tekrar etmekten kendini alamayan Albay Hafız Hakkı vardı. Aynı zamanda büyük zaferler için açgözlüydü.
Tüm kötü koşullara rağmen savaş başlar. Enver Paşa’nın planı, IX. Kolordu ile Bardız, XX. Geride kalan diğer birlikleri beklemeden Sarıkamış üzerine harekete geçer. Bardız Geçidi’ni elinde tutan Rus kuvvetlerini gece yarısına kadar süren çatışmalar sonucunda Sarıkamış’a atan 29. Tümen, 26 Aralık sabahı kendisine katılan 17. Tümen ile birlikte taarruza başlar. Ancak saldırı gelişemez ve durdurulamaz. Allahuekber Dağları’nı bir an önce ulaşmak için zorunlu bir yürüyüşle geçen X Kolordusu, 28 Aralık’ta Sarıkamış’ın doğusuna ulaşmayı başarır. Böylece iki kolordu Sarıkamış’ta birleşir. Açlıktan eriyen iki kolordudaki asker sayısı on bin kişiye düşmüştü. 20 Aralık öğleden sonra başlayan iki kolordu saldırısı gece boyunca devam eder. Küçük bir kuvvet Sarıkamış’a girse de geri çekilmek zorunda kılırılar.
Enver Paşa’nın İstanbul hükümetine gönderdiği telgraf da bir uyarı belgesiydi. Gerçekleri tamamen çarpıttır. Ortada büyük bir gerçek vardı. Türk ordusu tarihinde görülmemiş bir yıkım ve yenilgiye uğramasıdır. Ayrıca Enver Paşa, gönderdiği telgrafın son bölümünde olayların gizlenmesini istemiştir. İstanbul’a gelir gelmez bu görevi bizzat üstlenir. Dolayısıyla bu başarısızlık İstanbul ve diğer bölgelerde yeterince duyulmaz.
Sarıkamış’ta kaybettiğimiz asker sayısına ilişkin iki belge vardır.
- İlk belgeye göre IX Kolordu 36.784, X Kolordu 46.743, XI Kolordu 21.819 ve 2. Süvari Tümeni 3.928 zayiatla toplam kaybımız 109.274’e ulaşmıştır.
- İkinci belgeye göre XI Kolordu’nun 22 Aralık 1914’ten sonra askeri destek aldığı belirtiliyor. Belgeye göre kaybettiğimiz asker sayısı 113.000-114.000’i buluyor. Enver Paşa, Kafkasya’yı alacağını söyleyince, İngiltere ve Fransa’yı Çanakkale’ye saldırmaya davet eder.
Sarıkamış Dramı – Kitap Açıklaması
Turgut Özakman’ın,
“Eğer Bu Konuyu Öğrenmek İstiyorsanız Mutlaka Okuyun” Sözleriyle Önerdiği Kitap…
“Sarıkamış Dramı”, Enver Paşa ile Albay Hafız Hakkı’nın kişisel tutkularının çatışmasından, çılgınca tutumlarından, gerçekleri görmezlikten gelerek acımasız emirler vermelerinden doğmuş; sonuçta 2 hafta içinde 90.000’i aşkın Türk genci donarak ölmüştür.
Alptekin Müderrisoğlu, 12 Kasım 1914-5 Ocak 1915 tarihleri arasında yaşanan bu tüyler ürpertici dramı, tek başına anlam taşımayan savaşçı anılarını, gazete haberlerini, çarpışmaları, verilen emirleri, belgeleri, komutanların tutum ve davranışlarını gün gün sıralayarak her yönüyle ortaya çıkardı.
Enver Paşa yıkılmıştı. Kuşatılmak demek ya vuruşarak ölmek ya da yaralı veya sağlam olarak Ruslara tutsak olmaktı. Bütün o umutlar, Kafkasya Fatihi olma, Turan İmparatorluğu kurma, Mısır’a ve Afganistan’a uzanma düşleri acı bir sonla noktalanıyordu. Her şey bitmişti artık…
(Tanıtım Bülteninden)
