Fil Hamdi

Fil Hamdi – Aziz Nesin

Karakterler

Fil Hamdi: Dolandırıcılığıyla ünlü, fiziksel özellikleriyle kolay fark edilen ama buna rağmen yakalanması kaosa dönüşen bir kaçak.

Komiser: Otoritesini göstermek isteyen, ancak bazen yanlış kararlar vererek olayların absürt bir hâl almasına neden olan polis yetkilisi.

Nuri: İşsiz, çaresiz bir genç; kapitalist düzenin sunduğu sahte fırsatlarla dolandırıcılığın içine çekilen biri.

Fabrika Müdürü: Sanayinin iç yüzünü saklamak ve şirketinin başarısını göstermek için gazetecileri manipüle eden bir figür.

Gazeteciler: Gerçekleri ortaya çıkarmak için geldikleri yerlerde lüks sofralar ve rüşvetlerle susturulan medya temsilcileri.

Fazilet Hanım: Mucize aynalar olayında, toplumu çıkarları doğrultusunda yönlendiren, insanları sahte umutlara bağlayan kurnaz bir girişimci.

Paşa Amca: Eski asker, askerlik anılarıyla tanınan, devlet düzenine olan körü körüne bağlılığıyla bilinen yaşlı bir adam.

Çete Üyeleri: Hırsızlıktan kaçakçılığa, karaborsadan yasa dışı işlere kadar uzanan bir suç zincirinin parçası olan kişiler.

Konusu

Aziz Nesin’in Fil Hamdi adlı kitabı, toplumsal aksaklıkları mizahi bir dille ele alan 22 öyküden oluşur. Kitapta yer alan hikâyeler, dönemin bürokratik yapısındaki aksaklıkları, adalet sisteminin işleyişini, medya-manipülasyon ilişkisini, ekonomik çarpıklıkları ve insan ilişkilerindeki yozlaşmayı hicveder. Nesin, keskin bir ironi ve absürt olay örgüsüyle, bireylerin günlük hayatta karşılaştıkları adaletsizlikleri ve sistemin işleyişindeki saçmalıkları gözler önüne serer. Hikâyeler, genellikle küçük insanların büyük sistem karşısında nasıl ezildiğini, bazen de sistemin içindeki çarpıklıkların nasıl gülünç durumlara yol açtığını anlatır.

Fil Hamdi Özeti

Fil Hamdi Nasıl Yakalandı?

İstanbul Emniyet Müdürlüğü, taşra illerine Fil Hamdi isimli dolandırıcının aranması için talimat gönderir. Ancak polisler, sadece fiziksel benzerliğe dayanarak birçok kişiyi tutuklamaya başlar. Nezarethane dolup taşar, hatta gerçek Fil Hamdi de yakalanır. Ancak artık o kadar çok kişi toplanmıştır ki aramalar durdurulur. Aziz Nesin, bu hikâyede bürokrasinin keyfiyeti ve suçlu yakalama sisteminin absürtlüğünü mizahi bir dille ele alır.

Yepetaş

İşsiz Nuri, eski okul arkadaşının yönlendirmesiyle Yepetaş adlı şirkette işe girer. Ancak burası hiçbir şey satmayan, tamamen insanları ikna yoluyla para kazanan bir sahtekârlık sistemidir. Müşteriler olmayan ürünleri alır gibi yapar, çalışanlar da satışın gerçek olduğuna inandırmaya devam eder. Hikâye, kapitalizmin sunduğu sahte fırsatları ve ekonomik düzenin dolandırıcılık üzerine kurulabilen yapısını hicveder.

Düdüklü Tencere Fabrikası

Gazeteciler, düdüklü tencere fabrikası hakkında haber yapmak için çağrılır. Ancak fabrika, üretim yapmaktan çok ithal parçaları birleştirerek satış yapmaktadır. Müdür, gazetecilere büyük bir ziyafet verir ve onlardan gerçeği yazmamalarını ister. Sonuç olarak, ertesi gün gazetelerde fabrikayı yücelten haberler çıkar. Aziz Nesin, medyanın nasıl yönlendirildiğini ve sanayinin sahte başarılarla nasıl parlatıldığını anlatır.

Mucize Aynalar

Bir akşam yemeğinde, radyoda geçmişteki olayları yansıtan aynaların bulunduğu duyurulur. Davetliler, bu aynaların suçlarını ve hatalarını açığa çıkaracağından korkarak panik yapar ve aynalarını kırar. Ancak ertesi gün, yalnızca anlık görüntüleri gösteren ve sonrasında unutturan yeni Mucize Aynalar piyasaya sürülür. Halk, geçmişteki suçlarını saklayabilmek için bu aynalara hücum eder. Hikâye, insanın gerçeklerden kaçma çabasını ve sahte çözümlere olan bağımlılığını eleştirir.

Çete

Bir kadının çantası çalınır ve hırsız yakalanır. Ancak çantadaki kaçak dolarlar, polisleri dolandırıcılığın daha büyük bir zincirine götürür. Paranın izini sürerken, her biri bir başkasını suçlayan kaçakçılar, karaborsacılar ve kumarbazlar birer birer ortaya çıkar. Sonunda polis, kamyonda taşıyacak yer kalmadığı için soruşturmayı bırakır. Hikâye, suç ekonomisinin iç içe geçmiş yapısını ve sistemin çaresizliğini gözler önüne serer.

Plajda Bir Adam Boğuldu

Bir adam plajda boğulur, ancak insanlar yardım etmek yerine olayın dedikodusunu yapmaya başlar. Ölen kişinin kimliği konusunda spekülasyonlar yapılırken, bir kadın ölenin sevgilisi olduğunu sanarak ağıt yakar. Ancak gerçek sevgilisi Hamdi sapasağlam ortaya çıkınca kadın ona sarılıp gazinoya gider. Hikâye, toplumun gerçek felaketlere olan ilgisizliğini ve olayları nasıl dedikodu malzemesine çevirdiğini eleştirir.

Kiracıya Maşallah

Hasbi Efendi ve ailesi bir gecekondu mahallesinde yaşamaktadır. Ancak evleri yıkılacaktır ve yeni bir yer bulmak için mücadele ederler. Her kapıyı çalan Hasbi, emlakçılar tarafından dolandırılır ve sonunda elindeki para tükenir. İnsanların diline düşerek “Kiracıya maşallah, bir ev bulur inşallah” şeklinde alay konusu olur. Aziz Nesin, konut sorunu ve kiracıların yaşadığı mağduriyetleri ironik bir dille anlatır.

Striptiz Basri

Basri, ekonomik sıkıntılar içindedir ve borçlarını ödeyemez. Bir gün bir arkadaşı onu gazinoya götürür ve hayatında ilk kez striptiz izler. O gece hayatı değişir ve çıplak dansın büyüsüne kapılır. Ertesi gün evine döndüğünde annesinden ve eşinden soyunmalarını ister, ardından sokakta çıplak şekilde dans etmeye başlar. Sonunda akli dengesini kaybederek tımarhaneye yatırılır. Hikâye, ekonomik sıkıntıların insan psikolojisini nasıl etkilediğini ve toplumun yozlaşmasını anlatır.

Değerlendirme

Aziz Nesin’in Fil Hamdi kitabındaki hikâyeler, toplumun çeşitli sorunlarını mizahi bir dille ele alır. Bürokrasi, medya, kapitalizm ve sosyal ahlak gibi konular, absürt olaylar ve çarpıcı karakterlerle işlenmiştir. Nesin’in ince ironisi, insan doğasının zayıflıklarını ve sistemin adaletsizliklerini gözler önüne sererken, okuyucuya hem güldürü hem de düşündürücü bir deneyim sunar.

Fil Hamdi – Kitap Açıklaması

“Ramazan cebinden bisürü resim çıkarır, karıştırır.

– Bu benim oğlanın resmi… Bu askerlik hatırası. Bu kimdi Mahmut?

– O mu? Şey olacak… Eroin kaçakçısı Duman Ali… Bu da otel faresi Suphi… Resimler birbirine karışmış. Bul şu Fil’i be Ramazan!

Mahmut’la Ramazan resimleri karıştırırlar, Fil Hamdi’nin resmini ararlar.

– Çabuk ol Mahmut… Herif salebi içti, kaçacak… Bak, nasıl bakıyor etrafına!

– Buldum, şu resim olacak. Tamam, ta kendisi!

Şüphelendikleri adamın yanına giderler.

– Hemşerim, şöyle dursana…

Bir resme, bir de adamın yüzüne bakarlar.

– Bir de yan dur bakayım.

– A-ah, benzemiyor be Ramazan.

– Bikez de komiser bey görsün Mahmut. Belki o benzetir.

– Hemşerim, haydi yürü… Karakola kadar gideceksin.”

(Tanıtım Bülteninden)